Verenigde Naties
De Verenigde Naties (VN), opgericht in 1945, is een organisatie waarin 193 landen samenwerken op het gebied van internationaal recht, mondiale veiligheid, bescherming van mensenrechten, ontwikkeling van de wereldeconomie, gezondheid en onderzoek naar sociaal-maatschappelijke en culturele ontwikkelingen.
De Verenigde Naties (VN) is een internationale organisatie opgericht in 1945, na de Tweede Wereldoorlog, met als doel het bevorderen van vrede, veiligheid, sociale vooruitgang, economische ontwikkeling en internationale samenwerking. De VN streeft naar het voorkomen van conflicten, het bevorderen van de rechten van de mens, het bevorderen van duurzame ontwikkeling, het beschermen van het milieu en het bieden van humanitaire hulp bij rampen en conflicten. Onderwerpen die vaak op de agenda van VN-organisaties staan zijn,
- Mensenrechten: De VN zet zich in voor de bescherming en bevordering van mensenrechten wereldwijd. Het Hoog Commissariaat voor de Mensenrechten is hierbij het leidende orgaan.
- Humanitaire hulp: Verschillende VN-entiteiten, zoals het Wereldvoedselprogramma (WFP) en UNICEF, bieden noodhulp bij rampen en crises.
- VN-Operaties voor Vredeshandhaving: De VN stuurt vredestroepen naar conflictgebieden om vrede en veiligheid te bevorderen. Deze missies variëren van conflictbemiddeling tot wederopbouw na conflicten. De VN heet geen eigen leger en maakt gebruik van de legers van lidstaten die onder VN-vlag opereren.
- Milieu en klimaat: Organisaties als UNEP werken aan milieubescherming en duurzaamheid. De VN organiseert ook belangrijke klimaatconferenties, zoals de jaarlijkse COP-bijeenkomsten.
De VN bestaat uit verschillende gespecialiseerde agentschappen, programma’s en fondsen. De belangrijkste organen zijn de Algemene Vergadering, de Veiligheidsraad, het Internationaal Gerechtshof, het Secretariaat en de Economische en Sociale Raad. Elk van deze organen heeft zijn eigen specifieke taken en bevoegdheden.
De Veiligheidsraad speelt een cruciale rol bij het handhaven van de internationale vrede en veiligheid, terwijl de Algemene Vergadering fungeert als een forum waarin alle lidstaten hun standpunten kunnen uiten en samenwerken aan gemeenschappelijke doelen. Het Internationaal Gerechtshof in Den Haag behandelt geschillen tussen staten. De VN heeft momenteel 193 lidstaten.
Structuur
De VN heeft een intergouvernementele structuur: de lidstaten werken samen maar behouden hun eigen beslissingsbevoegdheid bij de besluitvorming. Het hoofdkwartier van de VN is gevestigd in New York. De structuur van de VN bestaat uit verschillende hoofdorganen en gespecialiseerde agentschappen:
- Algemene Vergadering (AV): Dit is het belangrijkste overlegorgaan waarin alle 193 lidstaten van de VN zijn vertegenwoordigd. Ze komt jaarlijks bijeen en bespreekt internationale kwesties, neemt resoluties aan en keurt de VN-begroting goed.
- Veiligheidsraad: Deze raad bestaat uit 15 leden, waarvan 5 permanent (China, Frankrijk, Rusland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten) en 10 niet-permanent die voor een termijn van twee jaar worden gekozen. De permanente leden hebben vetorecht. De Veiligheidsraad heeft de primaire verantwoordelijkheid voor het handhaven van de internationale vrede en veiligheid.
- Economische en Sociale Raad (ECOSOC): ECOSOC bevordert de internationale economische en sociale samenwerking en ontwikkeling. Het coördineert ook het werk van de 15 gespecialiseerde agentschappen, 10 functionele commissies en 5 regionale commissies van de VN.
- Internationaal Gerechtshof: Gevestigd in Den Haag, Nederland, is het de belangrijkste rechterlijke instantie van de VN. Het behandelt geschillen tussen staten en geeft adviezen over internationale juridische kwesties.
- Secretariaat: Onder leiding van de secretaris-generaal van de VN beheert het Secretariaat de dagelijkse werkzaamheden van de VN, variërend van administratieve en budgettaire zaken tot het verlenen van substantiële ondersteuning aan vredesmissies en andere veldoperaties.
- Trusteeship Council: Oorspronkelijk opgericht om toezicht te houden op de koloniale gebieden die na de Tweede Wereldoorlog onder VN-beheer kwamen. Deze raad heeft zijn werk voltooid en komt niet meer regelmatig bijeen.
Naast deze hoofdorganen heeft de VN ook tal van gespecialiseerde agentschappen, programma’s en fondsen, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), het Kinderfonds van de Verenigde Naties (UNICEF) en het Wereldvoedselprogramma (WFP), die specifieke taken uitvoeren op gebieden als gezondheid, onderwijs, voedselzekerheid en humanitaire hulp.
VN-Verdragen
De Verenigde Naties hebben een reeks belangrijke mensenrechtenverdragen opgesteld die de basis vormen voor internationale normen en verplichtingen op het gebied van mensenrechten. Hier zijn enkele van de meest prominente VN-mensenrechtenverdragen:
- Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM, 1948): Hoewel het geen bindend verdrag is, heeft deze verklaring de weg vrijgemaakt voor latere mensenrechteninstrumenten en vormt het de basis van het internationale mensenrechtendiscours.
- Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR, 1966): Dit verdrag beschermt civiele en politieke rechten zoals het recht op leven, vrijheid van meningsuiting en het recht op een eerlijk proces.
- Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten (IVESCR, 1966): Dit verdrag waarborgt sociale, culturele en economische rechten, zoals het recht op gezondheid, onderwijs en adequate levensstandaard.
- Verdrag inzake de Uitbanning van alle Vormen van Discriminatie van Vrouwen (CEDAW, 1979): Dit verdrag heeft tot doel discriminatie op grond van geslacht te elimineren en de rechten van vrouwen op alle gebieden van het leven te bevorderen.
- Verdrag tegen Foltering en Andere Wrede, Onmenselijke of Onterende Behandeling of Bestraffing (CAT, 1984): Dit verdrag verbiedt foltering en andere vormen van mishandeling.
- Verdrag inzake de Rechten van het Kind (CRC, 1989): Dit verdrag beschermt de rechten van kinderen, waaronder hun recht op leven, gezondheid, onderwijs en bescherming tegen misbruik en uitbuiting.
- Internationaal Verdrag ter Bescherming van de Rechten van alle Arbeidsmigranten en hun Gezinsleden (ICRMW, 1990): Dit verdrag beschermt de rechten van migrantenwerkers en hun gezinnen.
- Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap (CRPD, 2006): Dit verdrag bevordert, beschermt en waarborgt de volledige en gelijke uitoefening van alle mensenrechten en fundamentele vrijheden door alle personen met een handicap.
- Internationaal Verdrag inzake de Bescherming van alle Personen tegen Gedwongen Verdwijning (ICPPED, 2006): Dit verdrag heeft tot doel gedwongen verdwijning te voorkomen, te bestraffen en te beëindigen.
Deze verdragen hebben toezichthoudende comités die toezien op de naleving door de lidstaten. Lidstaten die de verdragen ratificeren, zijn verplicht regelmatig verslag uit te brengen over hun inspanningen om de bepalingen van de verdragen na te leven.
Hoofdkantoor
De Verenigde Naties (VN) hebben meerdere hoofdkantoren. Het voornaamste hoofdkwartier van de VN is gevestigd in New York City, Verenigde Staten. Dit is waar het hoofdkantoor van de Algemene Vergadering, de Veiligheidsraad en andere belangrijke organen van de VN zich bevinden.
Daarnaast heeft de VN ook belangrijke kantoren in Genève, Zwitserland. Genève huisvest een aantal VN-agentschappen en programma’s, waaronder het Kantoor van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Naast New York en Genève heeft de VN ook belangrijke kantoren in Wenen, Oostenrijk en Nairobi, Kenia. Elk van deze locaties speelt een specifieke rol binnen de bredere structuur van de VN en biedt ondersteuning aan verschillende VN-organen en gespecialiseerde agentschappen.
VN-agentschappen
VN-agentschappen zijn wereldwijd werkende, gespecialiseerde organisaties binnen het systeem van de Verenigde Naties die specifieke mandaten hebben om internationale samenwerking en coördinatie op diverse gebieden te bevorderen, zoals gezondheid, onderwijs, arbeid, cultuur, economische ontwikkeling en vele andere. Ze opereren onafhankelijk van elkaar, met hun eigen lidmaatschap, leiderschap en financiering, maar ze zijn allemaal verbonden aan de doelstellingen en principes van de VN.
Enkele bekende gespecialiseerde agentschappen binnen het systeem van de Verenigde Naties zijn:
- Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
- Internationale Arbeidsorganisatie (IAO)
- Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO)
- Organisatie voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (UNESCO)
- Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO)
- Wereldbankgroep
- Internationaal Monetair Fonds (IMF)
- Internationale Maritieme Organisatie (IMO)
- Wereldpostunie (UPU)
- Internationale Telecommunicatie-unie (ITU)
- Wereldorganisatie voor Toerisme (UNWTO)
- Universele Postunie (UPU)
- Kinderfonds van de Verenigde Naties (UNICEF)
- Programma van de Verenigde Naties voor Milieu (UNEP)
- Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP)
De Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en de Wereldhandelsorganisatie (WTO) zijn nauw verweven met het VN-systeem, maar zijn formeel geen VN-agentschappen.
Opmerkelijke niet-leden
Er zijn momenteel enkele gebieden en entiteiten die geen lid zijn van de Verenigde Naties (VN). De redenen variëren, maar veelal hebben ze te maken met politieke kwesties, soevereiniteit en erkenning. Enkele bekende voorbeelden zijn:
- Palestina: Palestina heeft de status van een “niet-lid waarnemersstaat” binnen de Verenigde Naties (VN). Het kreeg deze status op 29 november 2012 na een stemming in de Algemene Vergadering van de VN. Hoewel Palestina dus niet een volledig lidstaat is van de VN, heeft het als waarnemersstaat het recht om deel te nemen aan algemene debatten van de Algemene Vergadering en samen te werken met organisaties en entiteiten binnen het VN-systeem. Het heeft echter geen stemrecht in de Algemene Vergadering.
- Vaticaanstad: Vaticaanstad, de kleinste onafhankelijke staat ter wereld, is de soevereine stadstaat van de Heilige Stoel en de woonplaats van de paus. Hoewel het volledige soevereine rechten heeft, heeft het ervoor gekozen geen lid te worden van de VN. Echter, de Heilige Stoel heeft de status van permanente waarnemer bij de VN, wat betekent dat het kan deelnemen aan algemene vergaderingen en andere activiteiten, maar het heeft geen stemrecht.
- Taiwan (Republiek China): Na de Chinese burgeroorlog vestigde de regering van de Republiek China zich in Taiwan. Tot 1971 vertegenwoordigde het Taiwan in de VN. Echter, in dat jaar werd de Volksrepubliek China erkend als de enige wettige vertegenwoordiger van China in de VN, waardoor Taiwan zijn zetel verloor. Hoewel Taiwan functioneert als een soevereine staat, wordt het door veel landen niet als zodanig erkend vanwege druk vanuit China.
- Kosovo: Kosovo verklaarde zich in 2008 onafhankelijk van Servië. Hoewel vele landen, waaronder een meerderheid van de EU-lidstaten en de Verenigde Staten, de onafhankelijkheid van Kosovo hebben erkend, hebben sommige landen, waaronder Rusland en China, dat niet gedaan. Vanwege deze verdeeldheid is Kosovo geen VN-lid.
- Westelijke Sahara: Het gebied, voornamelijk vertegenwoordigd door de Sahrawi Arabische Democratische Republiek, streeft naar onafhankelijkheid van Marokko. Hoewel het lid is van de Afrikaanse Unie, is het geen VN-lid vanwege het lopende conflict over zijn soevereiniteit.
- Antarctica: Antarctica is uniek omdat het geen soeverein land is en geen permanente bevolking heeft. Het wordt beheerst door het Antarctisch Verdrag, dat bepaalt dat het continent moet worden gebruikt voor vreedzame doeleinden en wetenschappelijk onderzoek. Geen enkel land heeft soevereiniteit over enig deel van Antarctica, hoewel sommige landen territoriale aanspraken hebben gedaan.