Een beroep op de tijdgeest ¹Tijdgeest is de kenmerkende manier van denken en handelen van het merendeel van de bevolking in een bepaalde tijd. en iedere andere afwijzing van het handelen in het verleden ²Waaronder ‘we communiceren tegenwoordig beter’, ‘we krijgen hier tegenwoordig ook les in’, we luisteren naar activisten en leren daarvan’, ‘we zijn er niet om mensen kwaad te doen’, ‘artsen zijn geen mensenschenders’, ‘we moeten ons immers houden aan de eed primum non nocere’., vergoelijkt het handelen van gezondheidswerkers en schildert hen bovendien af als ‘slachtoffer van de omstandigheden’.³Tegelijk is het ook een goed teken: wie zegt dat we niet moeten kijken naar nnmb’s van 20 jaar geleden, geeft tenminste toe dat nnmb’s 20 jaar geleden ook al verkeerd waren. Maar dat een dader ⁴Het woord dader zal veel artsen diep in het hart treffen. Onbedoeld, want natuurlijk staat geen enkele arts ’s ochtends op met de gedachte ‘wat mensenrechten te gaan schenden’; iedere arts wil zich graag houden aan de eed die aan het begin van de opleiding al is afgelegd. Toch is het belangrijk het woord dader te gebruiken, al was het maar om de ernst van de mensenrechtenschendingen te duiden. De VN-Commissaris voor de Mensenrechten, Zeid Ra’ad Al Hussein, zei in 2015 “Helaas is de mythe dat alle mensen tot een van de twee afzonderlijke geslachten behoren diepgeworteld, en zij draagt bij tot het stigma, en zelfs het taboe, dat verbonden is aan het intersekse-zijn. Dit houdt verband met de zeer ernstige schendingen van de mensenrechten die u hier vandaag bespreekt. Het gaat onder meer om medisch onnodige operaties en andere invasieve behandelingen van intersekse baby’s en -kinderen; kindermoord op intersekse baby’s; en wijdverspreide en levenslange discriminatie, onder meer op het gebied van onderwijs, werkgelegenheid, gezondheid, sport, toegang tot openbare diensten, geboorteregistratie en het verkrijgen van identiteitsdocumenten. Over dergelijke schendingen wordt zelden gesproken en ze worden nog minder vaak onderzocht of vervolgd. Het resultaat is straffeloosheid voor de daders, gebrek aan rechtsmiddelen voor de slachtoffers en een voortdurende cyclus van onwetendheid en misbruik.”^[16]  In de aanbevelingen voor Nederland in 2018 sprak het Comité tegen Foltering ook nadrukkelijk over daders en vervolging: “De Staat die partij is moet: Onderzoek doen naar gevallen van chirurgische ingrepen of andere medische procedures die zijn uitgevoerd op intersekse personen zonder daadwerkelijke toestemming en de daders vervolgen en, indien zij verantwoordelijk worden bevonden, straffen. Zij moet er ook voor zorgen dat de slachtoffers schadeloos worden gesteld, onder meer door een passende schadevergoeding.” ^[1] (Zie 147147: Er zijn goede redenen om nnmb’s wettelijk te reguleren.Het is een misvatting dat er geen specifieke reden is om nu tot regulering van nnmb’s te komen. voor de volledige aanbevelingen van het Comité tegen Foltering.) zijn modus operandi wijzigt is nog geen reden zijn handelen te vergeten of vergeven. Ook 10 jaar, zelfs meer dan 25 jaar geleden zeiden gezondheidswerkers al dat hun technieken beter waren dan die in het verleden^[2] en werden zij er al op gewezen dat hun handelen onethisch was^{[4 , 5 , 6 , 7 , 8 , 9 , 10 , 11 , 12 , 13 , 14 , 15]}.

Mensen van ‘toen’ leven nu nog met de gevolgen

Zeggen dat iets nu niet meer gebeurt, gaat over vergeten. Vergeten welk leed is aangedaan. Maar ook over negeren. Negeren dat deze mensen nog steeds leven. En het gaat over ontkennen. Ontkennen dat wat 10 of 30 jaar geleden heeft plaatsgevonden nog vermeldenswaardig is. Daarmee worden de daden van artsen toegedekt en tot onbespreekbaar verklaard. Dat vertekent de waarheid. Dit nivelleert het onrecht tot een situatie waarin ‘iedereen een beetje dader is en iedereen een beetje slachtoffer’.⁵Historica Evelien Gans beschrijft nivelleren als ‘het vervagen van de grenzen tussen daders, slachtoffers, omstanders, medeplichtigen. De verschillen tussen die vier groepen worden kleiner gemaakt dan ze in de historische context waren’. Zie ook laatste alinea 105105: Intersekse mensen worden gepest, gediscrimineerd, en buitengesloten.Het is een misvatting dat intersekse mensen niet gepest, gediscrimineerd, buitengesloten, en aangevallen worden..

De tijdgeest kan misschien een verklaring voor het handelen zijn, maar kan op geen enkele manier aangedaan onrecht goedpraten. Als dat wel zo zou zijn, dan is iedere mensenrechtenschending -inclusief slavernij, racisme, volkerenmoord, noem maar op- te vergoelijken ⁶Vergoelijken is het framen van fout handelen als iets dat gebaseerd is op goed handelen. Frames die gezondheidswerkers hierbij gebruiken zijn, bijvoorbeeld, ‘We communiceren tegenwoordig beter’; ‘We krijgen hier ook les in’; ‘We luisteren naar activisten’; ‘We zijn er toch niet om mensen kwaad te doen’; ‘Artsen zijn geen mensenschenders’; ‘We moeten toch aan onze eed houden’. Hoewel ieder frame zou moeten leiden tot het beëindigen van nnmb’s, worden ze juist gebruikt in situaties waarin gezondheidswerkers de uitvoering van nnmb’s verdedigen. als het maar voldoende lang geleden heeft plaatsgevonden.

En over welke ‘tijdgeest’ spreken we? Volgens veel artsen die nnmb’s hebben uitgevoerd is ‘het verleden’ een periode die 10 tot 50 jaar achter ons ligt. Dat betekent dat verreweg de meeste mensen uit dat ‘verleden’ nog leven. En nog tientallen jaren te leven hebben. Voor deze mensen zijn de gevolgen van de nnmb’s nog steeds onvoltooid tegenwoordige tijd. Daarom mogen nnmb’s uit het verleden niet afgedaan worden als iets dat er niet meer toe doet. Artsen blijven verantwoordelijk voor de gevolgen van operaties, zelfs als ze de gebruikte techniek al 10 jaar niet meer toepassen.

De verantwoordelijkheid voor het verleden geldt ook voor de nnmb’s die nog verricht gaan worden. Want hoewel artsen ervan overtuigd zijn dat dat ze betere kwaliteit afleveren dan hun voorgangers – dat zijn ze al 70 jaar- is het onaannemelijk dat techniek niet meer verbeterd kan worden. De logica zegt dat hun opvolgers over 15 jaar nog steeds zullen vinden dat zij betere kwaliteit afleveren dan de huidige artsen. Dat moet toch voor iedere arts voldoende zijn kinderen te laten wachten tot ze zelf kunnen beslissen én kunnen profiteren van die betere techniek?

Geen technisch probleem, maar een ethisch probleem

Per saldo geldt dat niet de tijdgeest of de inferieure techniek het probleem is, maar het schenden van de lichamelijke integriteit en autonomie van kinderen. Kinderen die door niemand tegen de daders werden beschermd. Het echte probleem is dat nog steeds niet geluisterd wordt naar mensen die een leven lang een gemutileerd lichaam hebben waar ze nauwelijks over durven praten. Een mutilatie waarmee ze niet alleen het recht op het ontwikkelen van een eigen (gender)identiteit ⁷Preciezer gezegd: het recht op een open toekomst^[3]. is ontzegd maar mogelijk ook de rest van hun leven seksueel genot is ontzegd^[3]. Alleen maar omdat gezond­heids­werkers doorgingen waar ze al veel eerder hadden moeten stoppen.