MISVATTINGEN#132Meer problemen

  1. Recht op een Open Toekomst: Geschonden wanneer ouders of medici beslissingen nemen die het kind later zelf zou kunnen nemen, zoals het uitvoeren van onomkeerbare medische behandelingen.
  2. Recht om Niet Gediscrimineerd te Worden: Overtreden door ‘normaliserende’ medische behandelingen en discriminatie in de maatschappij en sport.
  3. Recht op de Hoogst Haalbare Standaard van Geestelijke en Lichamelijke Gezondheid: Geschonden als gevolg van medische behandelingen en gebrekkige toegang tot gezondheidszorg.
  4. Recht op Vrijheid van Geweld en Intimidatie: Niet adequaat beschermd door wet- en regelgeving.
  5. Recht om een Eigen Persoonlijkheid te Ontwikkelen: Geschonden door een gebrek aan juridische bescherming en erkenning van menselijke diversiteit.
  6. Recht op Leven: Geschonden door infanticide en het gebruik van Preïmplantatie Genetische Diagnostiek voor niet-ernstige diagnoses.
  7. Recht om Vrij te Zijn van Foltering of Wrede, Onmenselijke Behandeling: Geschonden door ‘normaliserende’ medische behandelingen zonder geïnformeerde toestemming.
  8. Recht op Privacy: Geschonden door over-medicalisering en gebrek aan privacybescherming, zoals het verplicht tonen van geslacht op ID’s.
  9. Recht op Arbeid: Geschonden door discriminatie op de werkplek en beperkte toegang tot onderwijs en loopbaanontwikkeling.
  10. Recht op Fysieke en Geestelijke Integriteit: Geschonden door verschillende aspecten, variërend van gebrek aan privacy tot ontoegankelijke medische informatie.
  11. Recht om een Familie te Stichten: Geschonden door onnodige castratie of sterilisatie.
  12. Recht op Bescherming tegen Scheiding van Kind en Ouders: Geschonden als gevolg van het niet kunnen accepteren of begrijpen van de intersekse conditie door ouders.
  13. Recht op Educatie: Geschonden door de impact van medicalisering op de mogelijkheid om een opleiding af te maken.
  14. Recht om voor Bovenstaande Rechten op te Komen: Geschonden door het achterhouden van informatie en het geven van een vertekend beeld van intersekse door gezondheidswerkers en ouders.


Samengevat met AI en gecontroleerd door een redacteur.

HOOFDSTUK 132

De rechten van intersekse mensen worden op tal van gebieden geschonden

In de media lijkt het dikwijls alsof de aantasting van de lichamelijke integriteit het enige probleem is waar intersekse personen mee te maken hebben. In werkelijkheid zijn er volgens mensenrechtendeskundigen veel meer problemen.

Mensenrechtendeskundigen zien dat de rechten van intersekse mensen op een groot aantal gebieden worden geschonden [6 , 22], bijvoorbeeld:

Het recht op een open toekomst 1Een open toekomst wil niet zeggen dat de ouders niets in de opvoeding zouden mogen sturen. Het recht op een open toekomst, feitelijk een klasse van diverse rechten, zegt dat ouders ervoor moeten zorgen dat toekomstige rechten aangaande zaken waarover het kind nu nog geen eigen mening over kan formuleren, niet bij voorbaat geschonden worden [18]. Kort gezegd, het recht op een open toekomst vereist dat ouders geen beslissingen nemen die uitgesteld kunnen worden tot het kind oud genoeg is om zelf die beslissing te nemen.wordt geschonden als kinderen rechten worden ontnomen die ze nu nog niet kunnen uitoefenen, maar wel later kunnen uitoefenen als gewacht wordt tot ze ouder zijn[11 , 18 , 38]. Als ‘toekomstige volwassene’ moet het kind de ruimte krijgen om, als het eenmaal oud genoeg is, persoonlijk levenskeuzes te maken. Een onomkeerbare nnmb ontneemt een kind het recht op een open toekomst [4 , 12 , 13 , 17 , 25 , 38]; dat geldt ook voor (genetische) diagnostiek op een moment dat er geen behandeling of preventieve maatregelen bestaan; dat laatste geldt zowel voor intersekse kinderen als voor kinderen die mogelijk drager zijn van een genetische variatie die tot intersekse kan leiden[23].

Het recht om niet gediscrimineerd te worden wordt geschonden door artsen en familieleden die uit angst of door onbekendheid kiezen voor of instemmen met ‘normaliserende’ medische behandelingen. Intersekse mensen worden in de maatschappij ongeveer even vaak gediscrimineerd als trans personen [15]. Maar ook in de sport worden intersekse mensen die uitmuntende prestaties neerzetten anders behandeld dan andere succesvolle sporters [32 , 35 , 36 , 39]. De afgelopen jaren zijn intersekse personen meer zichtbaar geworden op social media; hierdoor is deze groep steeds meer het doelwit geworden van haatzaaiende groepen die grensoverschrijdend opereren en deel uitmaken van de anti-genderbeweging en/of religieus-fundamentalistische groeperingen[16]. De Nationaal Coördinator Discriminatie en Racisme heeft in een brief aan de ministers van OCW en VWS duidelijk gemaakt dat ook nnmb’s onder discriminatie vallen [3].

Het recht op het genieten van de hoogst haalbare standaard van lichamelijke en geestelijke gezondheid wordt geschonden als het kind een nnmb ondergaat, maar ook als het kind de gezondheidszorg mijdt vanwege slechte ervaringen in het verleden. [1 , 10] Daarnaast is de gezondheidszorg voor intersekse mensen niet optimaal[21 , 27 , 40 , 41 , 46 , 51]

Het recht op vrijheid van geweld en intimidatie wordt geschonden door geslachtskenmerken niet als discriminatiegrond op te nemen in anti-discriminatiewetgeving en -regelgeving, en/of door het niet handhaven van dergelijke wet- en regelgeving. In Nederland zijn intersekse mensen sinds 2020 op grond van geslacht beschermd via de Awgb. 2Art. 1, lid 2 Awgb: Onder onderscheid op grond van geslacht wordt mede verstaan onderscheid op grond van geslachtskenmerken, genderidentiteit en genderexpressiehttps://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0006502&hoofdstuk=1&paragraaf=1&artikel=1&z=2020-01-01&g=2020-01-01  In de praktijk kunnen/zullen mensen die in de kast zitten en jonge kinderen hier geen beroep op doen.

Het recht om een eigen persoonlijkheid te ontwikkelen wordt geschonden indien erkenning van menselijke diversiteit in al zijn vormen en de ontwikkeling van juridische bescherming van die diversiteit achterwege blijft. Hierdoor wordt kinderen het recht ontnomen om een eigen persoonlijkheid te ontwikkelen[49].

Het recht op leven wordt geschonden als intersekse kinderen vermoord worden.3Intersekse-infanticide en ook het te vondeling leggen van intersekse kinderen, is gemeld door intersekseorganisaties in o.a. Afrika [5 , 8 , 19 , 26 , 33] en Azië[20 , 30 , 48]. Door de aard van de misdaad zijn weinig getuigen bereid over intersekse kindermoord te spreken[24] – de moord is eenvoudig te verhullen door te zeggen dat de kinderen ‘dood geboren’ zijn. In Nederland wordt het recht op leven geschonden als Preïmplantatie Genetische Diagnostiek (PGD) wordt toegepast bij een diagnose die niet ernstig genoeg is om te voldoen aan de wettelijke eisen 4PGD Nederland en de intersekseorganisaties verschillen van mening over de vraag of bepaalde diagnoses ernstig genoeg zijn voor PGD., maar ook bij een zwangerschapsafbreking na een chromosoomtest als onvoldoende of overdreven negatieve informatie over de chromosoomvariatie is gegeven [1 , 10].

Het recht om vrij te zijn van foltering of wrede, onmenselijke behandeling wordt geschonden door het uitvoeren van ‘normaliserende’ medische behandeling zonder de vrije en volledig geïnformeerde toestemming van de persoon zelf [1 , 7 , 10]. Ook het aanbieden van behandelingen zonder bewezen effectiviteit of zonder gedegen lange termijn follow-up onderzoek is een schending van dit recht. Zie ook 147147: Er zijn goede redenen om nnmb’s wettelijk te reguleren.Het is een misvatting dat er geen specifieke reden is om nu tot regulering van nnmb’s te komen..

Het recht op privacy wordt geschonden door de voortdurende medicalisering van DSD [1]. Hierdoor is informatie in een onnodig brede kring bekend en kan makkelijk worden gelekt.5Bekend is het verhaal van een stewardess waarvan medische informatie bij de werkgever was uitgelekt naar andere medewerkers. Na een rechtszaak tegen de werkgever en een geringe vergoeding is zij Nederland ontvlucht.[2] De verplichte weergave van het geslacht op identiteitsbewijzen is voor sommige mensen ook een schending van hun recht op privacy.

Het recht op arbeid wordt geschonden als de werkomstandigheden geen garanties bieden tegen discriminatie en een veilige, gezonde werkplek (zowel geestelijk als lichamelijk). SOGIESC-gerelateerde schade op de werkplek omvat discriminatie bij werving, aanwerving, behoud, promotie, beloning en voordelen; en discriminerende omstandigheden zoals gebrek aan huisvesting, pesterijen en gender-gebaseerd geweld[42]. Dit recht wordt ook geschonden als volwassenen intersekse personen door pesten en onnodige medische behandelingen een lagere opleiding volgen dan zij zonder intersekse hadden kunnen volgen – dit heeft immers het levenslange gevolg dat zij minder kans op een goede baan hebben en ook minder zullen verdienen [31].

Het recht op fysieke en geestelijke integriteit wordt geschonden door gezondheidswerkers die ‘normaliserende’ behandelingen uitvoeren zonder de vrije en volledig geïnformeerde toestemming van de persoon zelf [9]. Maar er zijn meer manieren waarop dit recht geschonden wordt, bijvoorbeeld:

  • gebrek aan privacy, bijvoorbeeld bij omkleden en douchen bij sportlessen,
  • onvoldoende mogelijkheden (zowel wat betreft het aantal toiletten als de sociale druk om gebruik te maken van een urinoir) voor jongens/mannen om zittend te plassen; het ‘bathroom problem [28]’ rijkt verder dan de toiletmuren en is niet alleen een trans of queer kwestie [47],
  • het ontbreken van toegang tot niet-normaliserende psychologische ondersteuning,
  • het achterhouden of in een onnodig ingewikkelde vorm aanbieden van medische informatie[14],
  • het off-label prenataal gebruik van dexamethason is een schending van dit recht omdat onderzoek heeft aangetoond dat ernstige bijwerkingen niet zijn uit te sluiten[37 , 43 , 50 , 52 , 53 , 54].

Het recht om een familie te stichten wordt geschonden als intersekse personen onnodig gecastreerd of gesteriliseerd worden. [10]

Het recht op bescherming tegen scheiding van kind en ouders wordt geschonden als ouders door de pathologisering van intersekse hun kind niet kunnen accepteren. Ondanks dat zij tegenwoordig beter worden geïnformeerd, hebben ouders nog steeds moeite om intersekse te begrijpen, te aanvaarden en ermee om te gaan[44]. Ook is bekend dat ouders vaak kort na de geboorte van een intersekse kind huwelijksproblemen krijgen en zelfs scheiden[29 , 34]. Zie ook 7070: Een kind mag niet worden gebruikt voor de behandeling van de problemen van de ouders.Het is een misvatting dat ouders de patiënt zijn. over de rol van ouders als patiënt.

Het recht op educatie wordt geschonden als kinderen door de medicalisering van intersekse niet in staat zijn hun opleiding (op het hoogst haalbare niveau) af te maken[45], waardoor zij zich niet tot een volledig persoon kunnen ontwikkelen.[49]

Het recht om voor bovenstaande rechten op te komen wordt geschonden als informatie over intersekse wordt achtergehouden door gezondheidswerkers of ouders, of als deze groepen via priming en framing het kind een gepathologiseerd beeld van intersekse opdringen.

Intersekse personen hebben op al deze gebieden een achterstand die meestal gedocumenteerd is in wetenschappelijke publicaties.

Standpunt NNID

De rechten van intersekse mensen worden op tal van gebieden geschonden

Behalve het recht op lichamelijke integriteit en het recht op zelfbeschikking worden tal van andere rechten van intersekse personen geschonden. Deze rechten zijn benoemd in internationale verdragen en/of in de Nederlandse grondwet, maar zelden worden ze door Nederland gerespecteerd, laat staan gehandhaafd.

Wat mensen zeggen


  • KOP
    Citaal.[a]
    — Eva, 24 jaar – 2023
Letterlijk citaat mensenrechtenparadigma
Letterlijk citaat Medisch paradigma
Uitspraak/aanbeveling/citaat mensenrechten institutie of – authoriteit
Citaat van boek  of (peer-reviewed) artikel, niet aan één auteur toe te wijzen,
ongeacht het paradigma
  1. Agius S. Human Rights and Intersex People. Issue Paper. Strasbourg, France: Council of the Europe – Commissioner for Human Rights, 2015.
  2. Algemeen Dagblad. Ex-stewardess klaagt Transavia aan. Algemeen Dagblad. 2003 06 21:Voorpagina.
  3. Baldewsingh R. Wettelijk verbod non-consensuele, niet-noodzakelijke medische behandelingen van intersekse kinderen en volwassenen, 14 april 2023 – 2023-0000205124. Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninksrijksrelaties – Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Koninksrijksrelaties. Den Haag: Bureau Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, 2023.
  4. Beh HG, Diamond M. David Reimer’s Legacy: Limiting Parental Discretion. Cardozo Journal of Law & Gender. 2005;12:5.
  5. Benini M. Killed at birth: The slaughtering of intersex babies, Il Grande Colibrì Italy: Il Grande Colibrì; 2018 [geraadpleegd 27 Oktober 2022]. 22 March 2018. URL: https://www.ilgrandecolibri.com/en/killed-intersex-babies/.
  6. van den Brink M. The Legal Status of Itersex Persons in The Netherlands. In: Scherpe J, Dutta A, Helms T, redactie. The Legal Status of Intersex Persons. Cambridge, UK: Intersentia; 2018. p. 293-304. https://doi.org/10.1017/9781780687704.018
  7. Van den Brink M, Dunne P. Trans and intersex equality rights in Europe – a comparative analysis. European network of legal experts in gender equality and non-discrimination, Consumers D-GfJa; 2018. ISBN 978-92-79-95764-2. https://doi.org/10.2838/75428
  8. Collison C. Intersex babies killed at birth because ‘they’re bad omens’, Mail & Guardian [Online Newspaper]. Johannesburg, South Africa: Mail & Guardian; 2018 [geraadpleegd 27 oktober 2022]. 24 january 2018. URL: https://mg.co.za/article/2018-01-24-00-intersex-babies-killed-at-birth-because-theyre-bad-omens/.
  9. Committee on Economic, Social and Cultural Rights. General Comment No. 20 (2009) Non-discrimination in economic, social and cultural rights (art. 2, para. 2, of the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights). United Nations, International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, 2 Jul 2009. ISBN E/C.12/GC/20.
  10. Crocetti D, Arfini EAG, Monro S, Yeadon-Lee T. ‘You’re basically calling doctors torturers’: stakeholder framing issues around naming intersex rights claims as human rights abuses. Sociology of health & illness. 2020. https://doi.org/10.1111/1467-9566.13072
  11. Davis DS. Genetic Dilemmas and the Child’s Right to an Open Future. Hastings Center Report. 1997;27(2):7-15. https://doi.org/10.2307/3527620
  12. Deutscher Ethikrat. Intersexualität – Stellungnahme. Berlin, Deutschland: Deutscher Ethikrat; 2012. 201 p. ISBN: 978-3-941957-27-5
  13. Earp BDE. The child’s right to bodily integrity. In: Edmonds D, redactie. Ethics and the Contemporary World. Abingdon, Oxon, UK: Routledge; 2019. p. 217-235. ISBN: 978-1-138-09201-3
  14. Ernst MM, Chen D, Kennedy K, Jewell T, Sajwani A, Foley C, et al. Disorders of sex development (DSD) web-based information: quality survey of DSD team websites. Int J Pediatr Endocrinol. 2019;2019(1):1. https://doi.org/10.1186/s13633-019-0065-x
  15. European Commision Directorat-General for Communication. Special Eurobarometer 493: Discriminition in the European Union. European Commission, Directorat-General for Justice and Consumers, May 2019 2019. Rapport Nr. DS-03-19-690-EN-N. ISBN 978-92-76-11049-1. https://doi.org/10.2838/5155
  16. Europese Commissie – Directoraat-generaal Justitie en Consumentenzaken, Ypma P, Drevon C, Fulcher C, Gascon O, Giraudon S. Study to support the preparation of the European Commission’s initiative to extend the list of EU crimes in Article 83 of the Treaty on the Functioning of the EU to hate speech and hate crime: Final Report. Luxembourg: Publications Office of the European Union, November 2021. Rapport Nr. DS-08-21-349-EN-N. ISBN 978-92-76-4441 5-2. https://doi.org/10.2838/04029
  17. Fazal A. Genital Ambiguity at Birth: Ethical Issues in the Management of Children with Differences of Sexual Development, also Known as Intersex. Journal of Pediatric Ethics. 2021;1(4):171-174.
  18. Feinberg J. The Child’s Right to an Open Future. In: Engster D, Metz T, redactie. Justice, Politics, and the Family. 1st ed. New York, NY, USA: Routledge; 2014 (1980). p. 145-158. ISBN: 9781315633794 https://doi.org/10.4324/9781315633794
  19. First African Intersex Meeting. Public Statement by the African Intersex Movement, 2017 [geraadpleegd 21 December 2017]. 14 December. URL: https://www.astraeafoundation.org/stories/public-statement-african-intersex-movement.
  20. FPJ Bureau. Terming intersex baby a ‘monster’, father attempts to murder, Free Press Journal [Newpaper]. Mumbai, India: Free Press Journal; 2019 [geraadpleegd 27 Oktober 2022]. 30 May 2019. URL: https://www.freepressjournal.in/world/terming-intersex-baby-a-monster-father-attempts-to-murder.
  21. Garland F, Thomson M, Travis M, Warburton J. Management of ‘disorders of sex development’/intersex variations in children: Results from a freedom of information exercise. Medical Law International. 2021;21(2):116-146. https://doi.org/10.1177/09685332211003636
  22. Garland J, Slokenberga S. Protecting the Rights of Children with Intersex Conditions from Nonconsensual Gender-Conforming Medical Interventions: The View from Europe. Medical Law Review. 2018;fwy039. https://doi.org/10.1093/medlaw/fwy039
  23. Garrett JJ. The Child’s Right to an Open Future: Philosophical Foundations and Bioethical Applications. In: Nortjé N, Bester JC, redactie. Pediatric Ethics: Theory and Practice. The International Library of Bioethics. Cham, Switzerland: Springer; 2022. p. 39-55. ISBN: 978-3-030-86182-7 https://doi.org/10.1007/978-3-030-86182-7
  24. Ghattas DC. Human Rights between the Sexes: A preliminary study on the life situations of inter* individuals. Publication series on democracy, Heinrich Böll Foundation, reeksredactie. Berlin, Deutschland: Heinrich Böll Stifftung; 2013.
  25. Gillam LH, Hewitt JK, Warne GL. Ethical principles for the management of infants with disorders of sex development. Hormone Research in Paediatrics. 2010;74(6):412-418. https://doi.org/10.1159/000316940
  26. Grady H, Soy A. The midwife who saved intersex babies, BBC News Services London, UK: BBC News Services; 2017 [geraadpleegd 27 Oktober 2022]. 4 May 2017. URL: https://www.bbc.com/news/world-africa-39780214.
  27. Gramc M, Streuli J, de Clercq E. Multidisciplinary teams caring for people with variations of sex characteristics: a scoping review. BMJ Paediatrics Open. 2021;5(1):e001257. https://doi.org/10.1136/bmjpo-2021-001257
  28. Halberstam J. Female Masculinity. Durham, USA: Duke University Press; 1998. ISBN: 0-8223-2226-9
  29. Hemesath TP, de Paula LCP, Carvalho CG, Leite JCL, Guaragna-Filho G, Costa EC. Controversies on Timing of Sex Assignment and Surgery in Individuals With Disorders of Sex Development: A Perspective. Frontiers in pediatrics. 2019;6(419). https://doi.org/10.3389/fped.2018.00419
  30. Intersex Asia. Public Statement by the Asian Intersex Movement, Bangkok, Thailand: Intersexday.org; 2018 [geraadpleegd 29 April 2018]. 11 February 2018. URL: https://intersexday.org/en/intersex-asia-2018/.
  31. Jones T, Hart B, Carpenter M, Ansara G, Leonard W, Lucke J. Intersex: Stories and Statistics from Australia: Open Book Publishers; 2016.
  32. Jordan-Young RM, Sönksen PH, Karkazis K. Sex, health, and athletes. Bmj. 2014;348. https://doi.org/10.1136/bmj.g2926
  33. Kaggwa J. Understanding intersex stigma in Uganda, Intersex Day: Intersex Human Rights Australia; 2016 [geraadpleegd 27 0ktober 2022]. 9 October 2016. URL: https://intersexday.org/en/understanding-stigma-uganda/.
  34. Karkazis K. Fixing Sex: intersex, medical authority, and lived experience. Durham, NC, USA: Duke University Press; 2008.
  35. Karkazis K, Carpenter M. Impossible “Choices”: The Inherent Harms of Regulating Women’s Testosterone in Sport. Journal of bioethical inquiry. 2018. https://doi.org/10.1007/s11673-018-9876-3
  36. Karkazis K, Jordan-Young RM. The Powers of Testosterone: Obscuring Race and Regional Bias in the Regulation of Women Athletes. Feminist Formations. 2018;30(2 – summer):1-39. https://doi.org/10.1353/ff.2018.0017
  37. Karlsson L, Barbaro M, Ewing E, Gomez-Cabrero D, Lajic S. Epigenetic Alterations Associated With Early Prenatal Dexamethasone Treatment. Journal of the Endocrine Society. 2018;3(1):250-263. https://doi.org/10.1210/js.2018-00377
  38. Kon AA. Ethical Issues in Decision-Making for Infants with Disorders of Sex Development. Hormone and metabolic research. 2015;47(05):340-343. https://doi.org/10.1055/s-0035-1547269
  39. Larson S. Intersexuality and Gender Verification Tests: The Need to Assure Human Rights and Privacy. Pace Int’l L Rev. 2011;23:215.
  40. Liao L-M. Western Management of Intersex and the Myth of Patient-Centred Care. In: Walker M, redactie. Interdisciplinary and Global Perspectives on Intersex. Cham, Switserland: Springer International Publishing; 2022. p. 241-262. ISBN: 978-3-030-91475-2 https://doi.org/10.1007/978-3-030-91475-2_14
  41. Liao LM, Roen K. The role of psychologists in multi-disciplinary teams for intersex/diverse sex development: interviews with British and Swedish clinical specialists. Psychology and Sexuality. 2019. https://doi.org/10.1080/19419899.2019.1689158
  42. Lyons A, Christiancy C. Reclaiming the Human Rights Foundations of the UN Standards of Conduct for Business on Tackling Discrimination against LGBTI People. Business and Human Rights Journal. 2022;7(1):134-156. https://doi.org/10.1017/bhj.2021.32
  43. Maryniak A, Ginalska-Malinowska M, Bielawska A, Ondruch A. Cognitive and social function in girls with congenital adrenal hyperplasia—Influence of prenatally administered dexamethasone. Child Neuropsychology. 2014;20(1):60-70.
  44. McCauley E. Challenges in educating patients and parents about differences in sex development. American Journal of Medical Genetics Part C: Seminars in Medical Genetics. 2017;175(2):293-299. https://doi.org/10.1002/ajmg.c.31563
  45. Monro S, Carpenter M, Crocetti D, Davis G, Garland F, Griffiths D, et al. Intersex: cultural and social perspectives. Culture, Health & Sexuality. 2021:1-12. https://doi.org/10.1080/13691058.2021.1899529
  46. Nermoen I, Husebye ES, Svartberg J, Løvås K. Subjective health status in men and women with congenital adrenal hyperplasia: a population-based survey in Norway. European Journal of Endocrinology. 2010;163(3):453-459. https://doi.org/10.1530/EJE-10-0284
  47. Orr CE. Resisting the Demand to Stand: Boys, Bathrooms, Hypospadias, and Interphobic Violence. Boyhood Studies. 2019;12(2):89-113. https://doi.org/10.3167/bhs.2019.120206
  48. Singh P, Madurai G. Don’t take their right to life away, The Daily Pioneer [Online Newspaper]. Noida, Uttar Pradesh, India: The Pioneer; 2020 [geraadpleegd 27 Oktober 2022]. 2 June 2020. URL: https://www.dailypioneer.com/2020/columnists/don—t-take-their-right-to-life-away.html.
  49. Sterling R. Intersex people and educating for the development of personality. Sex Education. 2021;21(5):614-627. https://doi.org/10.1080/14681811.2021.1908983
  50. van’t Westeinde A, Karlsson L, Nordenström A, Padilla N, Lajic S. First-Trimester Prenatal Dexamethasone Treatment Is Associated With Alterations in Brain Structure at Adult Age. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2020;105(8):2575-2586. https://doi.org/10.1210/clinem/dgaa340
  51. Tourchi A, Hoebeke P. Long-term outcome of male genital reconstruction in childhood. J Pediatr Urol. 2013;9(6, Part B):980-989. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jpurol.2013.03.017
  52. Wallensteen L. Metabolic and cognitive effects after early prenatal dexamethasone treatment [Doctoral degree (Ph.D)]. Stockholm, Sweden: Karolinska Institutet; 2020.
  53. Wallensteen L, Karlsson L, Messina V, Nordenström A, Lajic S. Perturbed Beta-Cell Function and Lipid Profile After Early Prenatal Dexamethasone Exposure in Individuals Without CAH. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2020;105(7):e2439-e2448. https://doi.org/10.1210/clinem/dgaa280
  54. Wallensteen L, Zimmermann M, Sandberg MT, Gezelius A, Nordenström A, Tatja J, Lajic S. Sex-dimorphic effects of prenatal treatment with dexamethasone. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2016;Early release. https://doi.org/10.1210/jc.2016-1543