HOOFDSTUK 103
Intersekserechten zijn niet uit het niets zijn verschenen
Intersekse mensenrechtenexperts werken met een top-down-aanpak via VN-mechanismen. Deze strategie heeft geleid tot sterke VN-aanbevelingen en resoluties. In 2018 leidde dat bij de Nederlandse overheid tot serieuze aandacht voor intersekserechten.
Het begon met artsen die niet wilden luisteren
Op 26 oktober 19961De datum 26 oktober staat sinds 2004 bekend als ‘Intersex Awareness Day’. Op die dag wordt door intersekse personen over de gehele wereld aandacht gevraagd voor de rechten van intersekse personen. werd in Boston (VS) door leden van de drie jaar eerder opgerichte Intersex Society of North America geprotesteerd tijdens de jaarlijkse conferentie van de American Academy of Pediatrics. De spandoeken maakten toen al duidelijk wat de wensen waren: ‘Keep your scalpels off intersex kids’.[2]
Intersekseorganisaties hebben later gekozen voor een top-down-aanpak: in plaats van activisme te ontwikkelen vanuit ‘grassroots’, hebben intersekseactivisten VN-mechanismen ingezet, in het bijzonder VN-verdragsorganisaties, om intersekse onder de aandacht te brengen van regeringen.2De top-down-aanpak staat ook bekend als de ‘boemerang methode’ [4]. 3 Deze methode via de Verenigde Naties werkt uiteraard alleen voor landen die relevante VN-verdragen hebben ondertekend. De Verenigde Staten hebben, bijvoorbeeld, het Kinderrechtenverdrag wel ondertekend, maar niet geratificeerd. LINK Daardoor lijkt het soms alsof de aandacht voor intersekserechten in de samenleving plotseling en zonder inzet van activisten is ontstaan. In werkelijkheid wordt al sinds 2004 door intersekse mensenrechtenexperts bij de Verenigde Naties aandacht gevraagd voor het recht op lichamelijke integriteit en het recht op zelfbeschikking van intersekse mensen.4 https://intersexrights.org/un/e-cn-4-2004-sr-29/ Dat heeft geresulteerd in een groot aantal aanbevelingen5 Het woord aanbeveling klinkt vrijblijvender dan het in werkelijkheid is. Aanbevelingen van VN-comités moeten worden gezien als de uitleg van een VN-verdrag. Een aanbeveling van een VN-comité betekent dat een land dat een verdrag heeft geratificeerd zich niet aan het verdrag heeft gehouden. VN-verdragen vallen onder he internationale recht en gaan in principe boven de nationale wetgeving, inclusief de grondwet. In Nederland is in artikel 94 van de Grondwet vastgelegd dat verdragsbepalingen die zich richten op personen in plaats van op staten – de zogenaamde ‘ieder verbindende bepalingen’ – vóór nationale regels gaan zonder dat de nationale staat daar nog tussen hoeft te komen – er is dus ‘rechtstreekse werking’. LINK en resoluties van tal van instituties6Zie de website https://intersexrights.org/tag/ .
In 2014 ondertekenden de Europese ministers van Gelijkheid (voor Nederland de minister van OCW) een verklaring waarin de intentie werd uitgesproken dat niemand zonder zijn of haar toestemming mag worden onderworpen aan procedures voor geslachtsverandering[3]. Pas als Nederland in 2018 van het VN-Comité tegen Foltering de aanbeveling ontvangt om een einde te maken aan nnmb’s[1] (zie 147147: Er zijn goede redenen om nnmb’s wettelijk te reguleren.Het is een misvatting dat er geen specifieke reden is om nu tot regulering van nnmb’s te komen.) wordt door de Nederlandse overheid serieus aandacht besteed aan de rechten van intersekse mensen.
Standpunt NNID
Intersekserechten zijn een onderwerp geworden omdat gezondheidswerkers niet naar intersekse mensen hebben geluisterd
Intersekserechten zijn altijd al geschonden, maar nooit zo sterk als de afgelopen zeventig jaar. Door de opkomst van het internet vonden intersekse mensen elkaar en zijn zij zich internationaal gaan verenigen. Mede door de verhalen van intersekse mensen heeft de Verenigde Naties, en specifiek het Comité voor de Rechten van het Kind, een andere visie ontwikkeld op de rechten en plichten van ouders. Het heeft vrij lang geduurd voordat die ontwikkeling zichtbaar is geworden in Nederland, maar intersekserechten als mensenrechten zijn zeker niet uit het niets verschenen: ze zijn het logisch gevolg van meer dan dertig jaar actieve samenwerking tussen intersekse mensen.
Wat mensen zeggen
Nieuwsbrief ISNA
Welkom, lezers! Lang beloofd, lang uitgesteld, maar hier is hij dan. ISNA heeft nu haar eigen nieuwsbrief. Ik hoop dat velen van u korte artikelen, verhalen, poëzie en illustraties zullen bijdragen, zodat het volgende nummer nog meer een gezamenlijke inspanning kan zijn.
Wie zijn wij? In de 16 maanden sinds de oprichting van ISNA hebben we honderden vragen beantwoord van interseksuelen, therapeuten, opvoeders, ouders, fysici, academici en journalisten. De mailinglijst van de Intersex Society bereikt nu interseksuelen in vijf landen en in 14 van de Verenigde Staten.[a]
— Uit de eerste nieuwsbrief van de Intersex Society of North America – 1994
Bijeenkomst van de Europese ministers van Gelijkheid in Malta
Met het oog hierop zijn wij, de ondertekenaars, van plan om:
7. […] ervoor te zorgen dat niemand zonder zijn of haar toestemming wordt onderworpen aan procedures voor geslachtsverandering;
8. internationale initiatieven te verwelkomen die gericht zijn op het vergroten van de kennis over de mensenrechtensituatie van intersekse personen;
10. samen te werken met en overleg te plegen met niet-gouvernementele organisaties die opkomen voor de mensenrechten van lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, trans en intersekse personen over de goedkeuring en uitvoering van maatregelen die gevolgen kunnen hebben voor de mensenrechten van LHBTI-personen en ervoor te zorgen dat alle actoren uit het maatschappelijk middenveld die zich bezighouden met LHBTI-rechtenkwesties een veilige en faciliterende omgeving wordt geboden, in de wet en in de praktijk, om hun legitieme taken uit te voeren en vrij van belemmeringen en onveiligheid te opereren.. [b]
— Europese ministers van Gelijkheid – 2014