MISVATTINGEN#99Begeleiding door gezondheidswerkers

  1. Onrechtmatigheid van nnmb’s: Goede begeleiding rechtvaardigt niet de uitvoering van non-consensuele niet-noodzakelijke medische behandelingen (nnmb’s), die als ernstige mensenrechtenschendingen beschouwd worden.
  2. Overschatten van de kwaliteit: De kwaliteit van deze begeleiding wordt door gezondheidswerkers vaak overschat.
  3. Negatieve ervaringen van intersekse personen: De (be)handelingen die intersekse kinderen ondergaan, zoals gendertests, hormoonbehandelingen, en ingrepen aan de genitaliën, worden vaak als onnodig, onaangenaam en schaamte-inducerend ervaren. Deze ervaringen dragen bij aan het vermijden van latere medische follow-ups.
  4. Problemen met onderzoeksdata: Hoge percentages Missing Not At Random’ (MNAR) ‘lost to follow-up’ in onderzoek naar de langetermijngevolgen van nnmb’s leiden tot ernstige biases, waardoor resultaten niet representatief zijn voor toekomstige behandelingen.


Samengevat met AI en gecontroleerd door een redacteur.

HOOFDSTUK 99

Begeleiding, goed of niet goed, maakt het onrecht niet minder

Een goede begeleiding is geen legitimering voor nnmb’s – het blijven ernstige schendingen van de mensenrechten. Daarnaast is de geboden begeleiding minder goed dan gezondheidswerkers denken.

Het ‘begeleiden’ en ‘kijken hoe een kind zich ontwikkelt’, betekent in de praktijk dikwijls dat een kind wordt onderworpen aan non-consensuele niet-noodzakelijke medische (be)handelingen zoals gendertests, visuele inspecties van de genitaliën, hormoonbehandelingen, het opmeten van de vagina/penis of het met ‘pelotten1Pelotten zijn kunststof staven in oplopende lengtes en doorsneden, door intersekse mensen soms weinig flatteus beschreven als ‘dildo op een stokje’, bedoeld voor het door dilatatie (druk) creëren van een vaginale holte. Vaginale zelf-dilatatie wordt over het algemeen als traumatisch ervaren [1]. wijder/dieper maken van de vagina op een moment dat van seksueel verkeer nog geen rol sprake is.

Door intersekse personen worden deze (be)handelingen dikwijls beschreven als onnodig, uitermate vervelend, en bijdragend aan schaamte[5].

Uit de aard van lost to follow-up (onbereikbaar voor later onderzoek) is het niet mogelijk een oorzakelijk verband vast te stellen tussen de medische aandacht die kinderen in hun jeugd krijgen en het onbereikbaar worden als zij ouder zijn. Wel staat vast dat het percentage kinderen dat onbereikbaar is en daarom niet kan (of wil) meedoen aan later onderzoek, vaak zo hoog is dat er sprake is van een ernstige bias waardoor onderzoeksresultaten alleen iets zeggen over de onder­zochte groep en niet toepasbaar zijn voor toekomstige behandelingen van andere personen.2Op 25 januari 2019 zei de Franse kinderarts Claire Bouvattier voor het Franse Cour de cassation dat artsen voor het Europese onderzoek dsd-LIFE 5000 patiënten hoopten te rekruteren, maar dat door lost to follow-up slechts 1000 patiënten werden gevonden: “On a quand même fait un gros effort, il y a une étude européenne [00:10:30] qui a été lancée par les Allemands en 2007-2013. On espérait recruter 5000 patients, on a pu en retrouver 1000, donc on a aussi compris que [00:10:40] nous les pédiatres on l’a toujours un peu su on perd nos patients. On les quitte entre 15 et 18 ans et on leur dit : « Il faut aller voir le gynécologue pour les filles, l’urologue [00:10:50] pour les garçons » et ils disparaissent. Les uns disent ils vont très bien donc on ne les voit plus, les autres disent ils vont très mal donc on ne les voit plus, on ne sait pas très bien.” [1]

Vertaling: “Wij hebben een grote inspanning gedaan, er is een Europese studie [00:10:30] die in 2007-2013 door de Duitsers is opgezet. Wij hoopten 5000 patiënten te rekruteren, wij hebben er 1000 kunnen vinden, dus wij hebben ook begrepen dat [00:10:40] wij kinderartsen altijd geweten hebben dat wij onze patiënten verliezen. Wij laten hen tussen de 15 en 18 jaar oud en wij zeggen hen: “Jullie moeten naar de gynaecoloog voor meisjes, naar de uroloog [00:10:50] voor jongens” en zij verdwijnen. Sommigen zeggen dat het heel goed met hen gaat, zodat wij ze niet meer zien, anderen zeggen dat het heel slecht met hen gaat, zodat wij ze niet meer zien, wij weten het niet zo goed.” (De tijden tussen haakjes verwijzen naar de video-opname die het Cour de cassation heeft gepubliceerd: https://vimeo.com/314728446 )

Er ontbreekt nog een getal: 3100 – dat is het aantal mensen waarvan de adresgegevens beschikbaar waren en die werden uitgenodigd voor het onderzoek; uiteindelijk werkte ongeveer een derde (1040 personen) daarvan mee aan het dsd-LIFE-onderzoek [2].
3Kristman et al. hebben aangetoond dat bij ‘Missing Not At Random’ (MNAR) –daarvan is sprake als patiënten met een reden wegblijven, en dit is vrijwel altijd het geval bij follow-up onderzoek– en een lost to follow-up percentage van 20% al een aanmerkelijke bias optreedt in de Odds Ratio (OR)[4]. In appendix E van de NNID-uitgave Handreiking DSD & Mensenrechten wordt uitgebreid ingegaan op de gevolgen van lost to follow-up[3].

Standpunt NNID

Een goede begeleiding is geen legitimering voor nnmb’s – het blijven ernstige schendingen van de mensenrechten

Een jarenlange begeleiding is geen argument voor nnmb’s. Integendeel. Daarnaast zijn er veel intersekse mensen die niet tevreden zijn met de medische behandeling in hun jeugd – iets dat een mogelijke verklaring is voor de hoge percentages lost to follow-up. Op basis van gesprekken met (jong)volwassenen, vindt NNID dat contacten met gezondheidswerkers tot een minimum moeten worden beperkt.

Wat mensen zeggen


  • Pelotten,want er moet wel een piemel in kunnen
    ”Als je later seks wil hebben, moet er wel een piemel in kunnen. Dat kreeg ik van de arts te horen als meisje van vijftien. Daar ga je dan in mee, wist ik veel.” Ze kreeg pelotten mee, een soort plastic buisjes waarmee ze druk moest uitoefenen op haar vagina. Dat kon ze wel doen als ze naar haar favoriete televisieprogramma keek, was de koude mededeling. “Het was helemaal geen fijn gevoel, het deed zeer maar je moest gewoon doorduwen. Die vagina moest opgerekt.[a]
    — Jet Nuijten – 2021

  • Rammen
    Dat was een stuk minder plezierig dan de arts die zo vriendelijk, rustig uitleg gaf. Nou ja, die [de kinderuroloog] liet me uitkleden waar mijn ouders bij waren. Ramde alle instrumenten op plaatsen waar je het nou niet zo plezierig vindt om instrumenten geramd te krijgen. vertelde me dat hij de operatie ging uitvoeren. En dat was het eigenlijk. Ik kon weer naar huis wat hem betreft.[b]
    — Annelies, 35 jaar – 2020

  • 1000 deelnemers in plaats van 5000
    Wij hebben een grote inspanning gedaan, er is een Europese studie die in 2007-2013 door de Duitsers is opgezet. Wij hoopten 5000 patiënten te rekruteren, wij hebben er 1000 kunnen vinden, dus wij hebben ook begrepen dat wij kinderartsen altijd geweten hebben dat wij onze patiënten verliezen. Wij laten hen tussen de 15 en 18 jaar oud en wij zeggen hen: ‘Jullie moeten naar de gynaecoloog voor meisjes, naar de uroloog voor jongens’ en zij verdwijnen. Sommigen zeggen dat het heel goed met hen gaat, zodat wij ze niet meer zien, anderen zeggen dat het heel slecht met hen gaat, zodat wij ze niet meer zien, wij weten het niet zo goed.[c]
    — Claire Bouvattier, Franse kinderarts – 2019
  1. den Engelse M. Geboren als vrouw met mannelijk DNA: ‘Ik voel me Jet, heb borsten en een vagina en dat is prima’, Eindhovens Dagblad (ED) [Krant]. Amsterdam, Nederland: DPG Media; 2021 [geraadpleegd 13 februari 2022]. 19 december 2021. URL: https://www.ed.nl/dossier-deze-verhalen-mag-je-niet-missen/geboren-als-vrouw-met-mannelijk-dna-ik-voel-me-jet-heb-borsten-en-een-vagina-en-dat-is-prima~adfacf1f/.
  2. Houtveen A. Podcast #6 “Mensen hebben over het algemeen geen idee wat intersekse is”, Komt een mens bij de dokter [Podcast]. Utrecht: Alliantie Gezondheid op Maat; 2020 [geraadpleegd 8 juli 2023]. juli 2020. URL: https://www.komteenmensbijdedokter.nl/knowledge/podcast-6-mensen-hebben-over-het-algemeen-geen-idee-wat-intersekse-is/.
  3. Bouvattier C. [Colloque] Cycle droit et bioéthique : identité, sexe et genre – 2/6,  Paris, France: Cour de Cassation (France); 2019. 25 janvier 2019. URL: https://vimeo.com/314728446.
Letterlijk citaat mensenrechtenparadigma
Letterlijk citaat Medisch paradigma
Uitspraak/aanbeveling/citaat mensenrechten institutie of – authoriteit
Citaat van boek  of (peer-reviewed) artikel, niet aan één auteur toe te wijzen,
ongeacht het paradigma
  1. Bouvattier C. [Colloque] Cycle droit et bioéthique : identité, sexe et genre – 2/6, Paris, France: Cour de Cassation (France); 2019. 25 janvier 2019. URL: https://vimeo.com/314728446.
  2. Duranteau L, Rapp M, van de Grift TC, Hirschberg AL, Nordenskjöld A. Participant- and Clinician-Reported Long-Term Outcomes After Surgery in Individuals with Complete Androgen Insensitivity Syndrome. Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology. 2021;34(2):168-175. https://doi.org/10.1016/j.jpag.2020.11.012ß
  3. van der Have MJ. Handreiking DSD & Mensenrechten: Over grondrechten in kwaliteitsstandaarden voor Differences of Sex Development. Nijmegen, Nederland: Stichting NNID, 2018. Rapport Nr. 2018-01. ISBN 978-94-93106-00-0.
  4. Kristman V, Manno M, Côté P. Loss to follow-up in cohort studies: how much is too much? European journal of epidemiology. 2004;19(8):751-760. https://doi.org/10.1023/B:EJEP.0000036568.02655.f8
  5. Roen K. Intersex or Diverse Sex Development: Critical Review of Psychosocial Health Care Research and Indications for Practice. The Journal of Sex Research. 2019;56(4-5):511-528. https://doi.org/10.1080/00224499.2019.1578331