MISVATTINGEN#81Conversietherapie

  1. Algemene consensus tegen conversietherapie: Er is een breed gedragen overeenstemming onder zowel gezondheidswerkers als in de maatschappij dat pogingen om seksuele oriëntatie en genderidentiteit te veranderen, zoals conversietherapie, niet effectief en zelfs schadelijk zijn.
  2. Pogingen bij intersekse kinderen: Ondanks deze consensus worden er nog steeds pogingen ondernomen om intersekse kinderen te veranderen naar cis-gender hetero normen, een praktijk die in strijd is met de huidige inzichten.
  3. Misvattingen bij gezondheidswerkers: Een aantal gezondheidswerkers gelooft onterecht dat ze de seksuele oriëntatie van intersekse kinderen kunnen beïnvloeden, vaak door een verkeerde koppeling aan binaire seksuele oriëntaties en genderidentiteiten.
  4. Geen wetenschappelijke onderbouwing: Er is geen bewijs dat de seksuele oriëntatie en genderidentiteit van een kind kunnen worden gewijzigd door medische behandelingen, operaties, medicatie of therapie. Dit idee is wetenschappelijk ongegrond.
  5. Belang van zelfontdekking: Het is essentieel dat kinderen hun eigen identiteit op het gebied van gender en seksualiteit mogen ontdekken en ontwikkelen, zonder sturing van gezondheidswerkers. De focus zou moeten liggen op het ondersteunen van het kind in zijn of haar persoonlijke ontwikkeling, in plaats van het opleggen van een door anderen gewenste identiteit.


Samengevat met AI en gecontroleerd door een redacteur.

HOOFDSTUK 81

Seksuele oriëntatie en genderidentiteit zijn niet te wijzigen

In de maatschappij en onder gezondheidswerkers bestaat brede consensus dat conversietherapie voor seksuele oriëntatie en genderidentiteit/-expressie niet werkt en zelfs schadelijk is. Toch wordt bij intersekse kinderen geprobeerd ze cis-gender hetero te maken.

Er zijn nog steeds gezondheidswerkers die denken dat de seksuele oriëntatie van een intersekse kind beïnvloed kan en mag worden[6 , 7]. Nog steeds koppelen gezondheidswerkers in hun communicatie met ouders intersekse aan (stereotypen van) een binaire seksuele oriëntatie 1Kinderuroloog Barbara Kortmann in Trouw: “Hopelijk worden deze kinderen over twintig, dertig jaar veel meer geaccepteerd. Anders dan in het verleden hebben veel ouders van nu er geen enkel probleem mee als hun kind homoseksueel is. Al is er natuurlijk ook nog steeds veel homodiscriminatie in Nederland.” [4] en een binaire genderidentiteit[1 , 2 , 3 , 5 , 10]. Maar zo’n verband bestaat niet – het is niet mogelijke iemands toekomstige seksuele oriëntatie of genderidentiteit met een medische behandeling te wijzigen2Sommige ouders en intersekse personen denken dat zelfs het op latere leeftijd bespreken van geslacht en gender tijdens onderzoeken “onnodige twijfels kunnen oproepen” [9]. – er is geen onderzoek dat aantoont dat de seksuele oriëntatie en genderidentiteit van een kind met operaties, geneesmiddelen, of gesprekken met een psycholoog kan worden aangepast aan de wens van ouders of gezondheidswerkers. In plaats van een medische behandeling die gericht is op het in stand houden van een toegekend gender, is het beter kinderen hun eigen weg te laten vinden. Die weg is misschien non-binair en misschien ook niet, maar het is niet aan gezondheidswerkers daar sturend in op te treden[8].

Standpunt NNID

Nnmb’s werken niet als een conversietherapie

Net als alle andere mensen hebben intersekse mensen een seksuele oriëntatie en een genderidentiteit & -expressie. De meeste intersekse personen zijn heteroseksueel en cisgender. In vergelijking met niet-intersekse mensen is een hoger percentage homo/lesbisch/bi en/of trans/nonbinair. En dat is prima.

Wat mensen zeggen


  • Een grote variatie
    Feminiserende genitoplastiek in tegenstelling tot masculiniserende genitoplastiek vereist minder chirurgie om een acceptabel resultaat te bereiken en resulteert in minder urologische problemen. Langetermijngegevens met betrekking tot seksueel functioneren en kwaliteit van leven bij zowel vrouwelijke als mannelijke patiënten laten een grote variatie zien.[a/b]
    — Chicago Consensus Statement – 2006

  • Doel van de operatie
    Het doel van de operatie is dat de penis van uw zoon normaal kan functioneren. Dit betekent: normaal staand plassen als hij zindelijk is; later normaal seksueel functioneren met een rechte erectie; er cosmetisch zo normaal mogelijk uitzien.[c]
    — Isala Ziekenhuis Zwolle – 2022

  • Goede gronden
    Laat duidelijk zijn dat er jaarlijks honderden kinderen op goede gronden aan hun geslachtsdelen moeten worden geopereerd met uitstekende resultaten en zonder gevolgen voor hun latere functioneren op psychologisch of seksueel gebied.[d]
    — Tom de Jong, kinderuroloog – 2015

  • Een piemel die er uitziet als een andere piemel
    Je wil dat het kind een piemel heeft die er uitziet als een andere piemel, waar hij mee kan plassen en in de toekomst mee kan vrijen.[e]
    — Caroline Kuijper, kinderuroloog – 2021

  • Verminderde functie is op zich niet zo heel gek
    En als je kijkt naar de seksuele functie van vrouwen met AGS is dat… een aantal studies laten dan een wat verminderde functie zien, wat op zich ook niet zo heel gek is als je bedenkt dat een heel aantal van deze vrouwen een clitorisreductieplastiek hebben gehad en een plastiek van de ingang van de vagina. Waarbij er ook wat verminderd gevoel in de clitoris wordt gemeten… bemoeilijkte vaginale penetratie en dat ze minder aan vaginale seks doen.[f]
    — Barbara Kortmann, kinderuroloog – 2019

  • Daar zijn we dan gewoon niet juist voorgelicht
    Maar omdat wij nog steeds zoekende waren is toen daarna ook meteen die operatie ingezet, dat de artsen zeiden: ‘Die micropenis zit in het buikje en die moet eruit geopereerd worden.’ Dat zou zo horen, dat zou zo moeten. Dat was allemaal zoals het hoort. […] En ook daar zijn we dan gewoon niet juist voorgelicht en zijn we daarmee akkoord gegaan en sindsdien heeft ons kindje moeite met plassen.[g]
    — Moeder van kind met XY-DSD – 2020

  • Pelottes
    Ja, en toen had ik uiteindelijk wel mijn vagina. Maar dat was nog wel een lange weg, want ik moest toch nog heel lang die pelottes gebruiken. Ik weet niet, als ik van tevoren echt die weg had geweten, of dat een keus van me was geweest. Maar er was op dat moment geen andere keus. Zij hadden geen andere keus of gaven mij geen andere keus.[h]
    — Ellen Weisscher – 2023

  • Spreken over seksualiteit
    De pelotten hebben wel gewerkt. Maar artsen hadden dit anders aan moeten pakken. Het automatisme waarmee wordt gezegd, je hebt een vagina dus daar moet een piemel in, klopt gewoon niet.’ Achteraf vindt Jet het jammer dat er niet eerst over seksualiteit is gesproken. ,’Dat had ik heel graag gewild, weet ik nu. Je kunt seks op meerdere manieren beleven.’[i]
    — Jet Nuijten – 2021

  • Als je seks gaat hebben, zou dat met een man zijn?
    Bij de diagnose werd er gelijk gezegd van: ‘En we gaan je testes verwijderen en dan gaan we meten hoe diep je vagina is, want je kunt misschien geen seks anders hebben.’ Ze hebben nooit gevraagd: ‘Wil je seks hebben? Als je seks gaat hebben, zou dat met een man zijn?’ Nee, dat moet gewoon gebeuren en dat doen we terwijl je onder narcose bent, want dat is anders zo vervelend.[j]
    — Robin, 37 jaar – 2023

  • Nooit gevraagd of ik een vagina wil
    …er is mij nooit gevraagd of ik een vagina wil. Ik heb altijd gedacht dat dat moest en pas later, ik denk dat dat drie jaar geleden was of zo, toen zat ik ook in therapie weer en toen had ik het daarover met vriendinnen en toen zei een vriendin ook: ja, wie zegt dat jij penetratie moet? Dat ik ineens dacht van: mijn god, dit zit zo in mijn hoofd ook dat dat dus moet. Ja, dat hoeft misschien helemaal niet, weet je wel.[k]
    — Lotte, 29 jaar – 2023

  • Je blijft over met een lichaam dat opeens anders is
    Ik heb ook in de voorbereiding van die vaginaplastiek geen enkele psychologische begeleiding gehad, niemand heeft ooit met me gesproken over hoe, wat, waarom. Het was gewoon: o, je wilt dit, laten we dat doen. Ik wist ook eigenlijk helemaal niet waarom ik het deed, behalve dat ik altijd het idee had gehad dat het moest.[l]
    — Azra, 36 jaar – 2023

  • De hele maatschappij, geen focus op piemel-vagina
    Ik kan niet zeggen dat die verantwoordelijkheid bij mijn moeder ligt, ook niet bij de artsen, maar gewoon bij de hele maatschappij. Dus dat er veel meer is in seks dan alleen maar dat piemel-vaginaverhaal.[m]
    — Azra , 36 jaar – 2023

  • Mijn natuurlijke vorm
    Als ik vandaag de dag geboren zou worden, had ik zeker gewild dat ze mij in mijn natuurlijke vorm zouden laten. Zeker wel. Mijn natuurlijke vorm is dat ik dan, om het heel plat te zeggen, een man zou zijn met een vagina zonder een baarmoeder en zonder eierstokken.
    Ik ben gewoon een man eigenlijk. Het is alleen zo dat mij is aangeleerd om een vrouw te zijn met die hormonen. Niemand heeft mij verteld van: ‘Sam, het zit zo bij jou in elkaar.’ Dus ik heb me heel lang geïdentificeerd als vrouw, maar dat doe ik nu echt minder. Ik merk ook dat de kwaliteit die ik heb als mens, gewoon erg mannelijk is. Die puzzel is gewoon compleet. Sinds ik ook ben gaan erkennen dat ik een man ben eigenlijk.[n]
    —Samantha Diaz – 2023

  • Tussen neus en lippen
    Ik liep in een parkeergarage met mijn ouders en dan werd tussen neus en lippen, werd even gezegd van: ja, de arts zei net dat je een te ondiepe vagina hebt, dus daar moeten we misschien iets aan doen binnenkort. En dat was het. En dan zat ik weer met het gevoel van: o nee, er is weer iets mis, hoe gaan we dit nu weer fiksen? Hoe gaat een jongen mij ooit leuk vinden dan? Ja, gewoon, dus misschien heb je wel gelijk inderdaad, dat het elke keer weer was van: ja, godverdomme, er is nog meer mis met mij.[o]
    — Vera, 24 jaar – 2023

  • Er is gewoon geen gesprek met mij gevoerd
    Weet je, er is gewoon geen gesprek met mij gevoerd over: val jij op jongens? Wil jij seks? Wil je een diepere vagina? Seks kan op allerlei leuke manieren, behalve dat je gepenetreerd wordt. Dat soort gesprekken zijn nooit met mij gevoerd, het is: hier heb je dat ding en dat moet je doen, want anders kan je geen seks hebben. Nou, dat heeft niet bijgedragen aan dat ik zin had in seks of zo. Sterker nog, dat maakte me heel erg bang voor seks.[p]
    — Vera, 37 jaar – 2023

  • Verwarrend
    Wat ook best wel verwarrend is: sommige artsen willen nu al een operatie aan de vagina uitvoeren, anderen willen daarmee wachten. Hier zijn ze het niet over eens. Het liefst betrekken wij onze dochter bij deze keuze, maar daar is ze nu nog te jong voor.[q]
    — Nienke, moeder van Mette (2 jaar) – 2020

  • Pelotten,want er moet wel een piemel in kunnen
    ”Als je later seks wil hebben, moet er wel een piemel in kunnen. Dat kreeg ik van de arts te horen als meisje van vijftien. Daar ga je dan in mee, wist ik veel.” Ze kreeg pelotten mee, een soort plastic buisjes waarmee ze druk moest uitoefenen op haar vagina. Dat kon ze wel doen als ze naar haar favoriete televisieprogramma keek, was de koude mededeling. “Het was helemaal geen fijn gevoel, het deed zeer maar je moest gewoon doorduwen. Die vagina moest opgerekt.[r]
    — Jet Nuijten – 2021

  • Rammen
    Dat was een stuk minder plezierig dan de arts die zo vriendelijk, rustig uitleg gaf. Nou ja, die [de kinderuroloog] liet me uitkleden waar mijn ouders bij waren. Ramde alle instrumenten op plaatsen waar je het nou niet zo plezierig vindt om instrumenten geramd te krijgen. Vertelde me dat hij de operatie ging uitvoeren. En dat was het eigenlijk. Ik kon weer naar huis wat hem betreft.[s]
    — Annelies, 35 jaar – 2020
  1. Hughes IA, Houk C, Ahmed SF, Lee PA, Lwpes Consensus Group, Espe Consensus Group. Consensus statement on management of intersex disorders. Arch Dis Child. 2006;91(7):554-563. https://doi.org/10.1136/adc.2006.098319
  2. Lee PA, Houk CP, Ahmed SF, Hughes IA. Consensus statement on management of intersex disorders. Pediatrics. 2006;118(2):e488-e500. https://doi.org/10.1542/peds.2006-0738
  3. Isala Zwolle. Hypospadie: Informatie over de operatie (Patientenfolder 5889-Hypospadie),  Zwolle, Nederland: Isala ziekenhuis, Zwolle; 2022 [bewerkt 2 maart 2022; geraadpleegd 7 mei 2023]. URL: https://www.isala.nl/patientenfolders/5889-hypospadie/.
  4. de Jong TPVM, Salvatore C. Achterhaalde misstanden. De Volkskrant. 6 juni 2015, Pagina 21 Sect. Opinie en Debat, Rubriek U.
  5. Sevil M. Wachtlijst voor kinderoperaties verdubbeld: ‘Hij kon zijn nekje bijna niet meer bewegen’, Het Parool [Newspaper]. Amsterdam, Nederland: DPG Media; 2021 [geraadpleegd 9 juni 2023]. URL: https://www.parool.nl/amsterdam/wachtlijst-voor-kinderoperaties-verdubbeld-hij-kon-zijn-nekje-bijna-niet-meer-bewegen~bdd8de94/.
  6. Kortmann B. Genitale chirurgie bij DSD. “Ik kan niet toveren” (Transcript presentatie).  NVVS Najaarscongress 2019: Geslachtsvaratie en Seksualiteit: voorbij het binaire denken; 29 November 2019; De Reehorst, Ede: Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie; 2019.
  7. van Lisdonk J, van Ditzhuijzen J, van de Walle R. Het beste voor je kind: Ervaringen van ouders van een kind met een vorm van intersekse/DSD. Utrecht, Nederland: Rutgers, April 2020. Rapport Nr. NL1348MR.
  8. Weisscher E, van der Have MJ. Het verhaal van Ellen Weisscher – Seksediversiteit in Nederland en Vlaanderen. Seksediversiteit in Nederland en Vlaanderen, v
  9. den Engelse M. Geboren als vrouw met mannelijk DNA: ‘Ik voel me Jet, heb borsten en een vagina en dat is prima’, Eindhovens Dagblad (ED) [Krant]. Amsterdam, Nederland: DPG Media; 2021 [geraadpleegd 13 februari 2022]. 19 december 2021. URL: https://www.ed.nl/dossier-deze-verhalen-mag-je-niet-missen/geboren-als-vrouw-met-mannelijk-dna-ik-voel-me-jet-heb-borsten-en-een-vagina-en-dat-is-prima~adfacf1f/
  10. Cense M, Marinus MA. Als seks(e) niet vanzelfsprekend is: Een levensloopperspectief op de relationele en seksuele ontwikkeling van jonge intersekse personen. Nijmegen/Utrecht: Rutgers / Stichting NNID, 16 februari 2023 2023. Rapport Nr. NNID Onderzoek 2023-01. ISBN 9789493106062.
  11. Cense M, Marinus MA. Als seks(e) niet vanzelfsprekend is: Een levensloopperspectief op de relationele en seksuele ontwikkeling van jonge intersekse personen. Nijmegen/Utrecht: Rutgers / Stichting NNID, 16 februari 2023 2023. Rapport Nr. NNID Onderzoek 2023-01. ISBN 9789493106062.
  12. Cense M, Marinus MA. Als seks(e) niet vanzelfsprekend is: Een levensloopperspectief op de relationele en seksuele ontwikkeling van jonge intersekse personen. Nijmegen/Utrecht: Rutgers / Stichting NNID, 16 februari 2023 2023. Rapport Nr. NNID Onderzoek 2023-01. ISBN 9789493106062.
  13. Cense M, Marinus MA. Als seks(e) niet vanzelfsprekend is: Een levensloopperspectief op de relationele en seksuele ontwikkeling van jonge intersekse personen. Nijmegen/Utrecht: Rutgers / Stichting NNID, 16 februari 2023 2023. Rapport Nr. NNID Onderzoek 2023-01. ISBN 9789493106062.
  14. Diaz S, van der Have MJ. Het verhaal van Samantha Diaz – Seksediversiteit in Nederland en Vlaanderen. Seksediversiteit in Nederland en Vlaanderen, van der Have MJ, reeksredactie. Nijmegen, Nederland: Stichting NNID; 2023. ISBN: 9789493106154
  15. Cense M, Marinus MA. Als seks(e) niet vanzelfsprekend is: Een levensloopperspectief op de relationele en seksuele ontwikkeling van jonge intersekse personen. Nijmegen/Utrecht: Rutgers / Stichting NNID, 16 februari 2023 2023. Rapport Nr. NNID Onderzoek 2023-01. ISBN 9789493106062.
  16. Cense M, Marinus MA. Als seks(e) niet vanzelfsprekend is: Een levensloopperspectief op de relationele en seksuele ontwikkeling van jonge intersekse personen. Nijmegen/Utrecht: Rutgers / Stichting NNID, 16 februari 2023 2023. Rapport Nr. NNID Onderzoek 2023-01. ISBN 9789493106062.
  17. van Lisdonk J, van Ditzhuijzen J, Kelders Y, de Vries J. Tot mijn kind zelf kan kiezen:
  18. den Engelse M. Geboren als vrouw met mannelijk DNA: ‘Ik voel me Jet, heb borsten en een vagina en dat is prima’, Eindhovens Dagblad (ED) [Krant]. Amsterdam, Nederland: DPG Media; 2021 [geraadpleegd 13 februari 2022]. 19 december 2021. URL: https://www.ed.nl/dossier-deze-verhalen-mag-je-niet-missen/geboren-als-vrouw-met-mannelijk-dna-ik-voel-me-jet-heb-borsten-en-een-vagina-en-dat-is-prima~adfacf1f/
  19. Houtveen A. Podcast #6 “Mensen hebben over het algemeen geen idee wat intersekse is”, Komt een mens bij de dokter [Podcast]. Utrecht: Alliantie Gezondheid op Maat; 2020 [geraadpleegd 8 juli 2023]. juli 2020. URL: https://www.komteenmensbijdedokter.nl/knowledge/podcast-6-mensen-hebben-over-het-algemeen-geen-idee-wat-intersekse-is/.
Letterlijk citaat mensenrechtenparadigma
Letterlijk citaat Medisch paradigma
Uitspraak/aanbeveling/citaat mensenrechten institutie of – authoriteit
Citaat van boek  of (peer-reviewed) artikel, niet aan één auteur toe te wijzen,
ongeacht het paradigma
  1. Crocetti D, Arfini EAG, Monro S, Yeadon-Lee T. ‘You’re basically calling doctors torturers’: stakeholder framing issues around naming intersex rights claims as human rights abuses. Sociology of health & illness. 2020. https://doi.org/10.1111/1467-9566.13072
  2. Dalke KB, Baratz AB, Greenberg JA. Protecting children with intersex traits: legal, ethical, and human rights considerations. In: Legato MJ, redactie. The Plasticity of Sex: The Molecular Biology and Clinical Features of Genomic Sex, Gender Identity and Sexual Behavior. London, UK: Academic Press / Elsevier; 2020. p. 207-224. ISBN: 978-0-12-815968-2
  3. Fernández-Garrido S, Medina-Domenech RM. ‘Bridging the Sexes’: Feelings, Professional Communities and Emotional Practices in the Spanish Intersex Clinic. Science as Culture. 2020:1-22. https://doi.org/10.1080/09505431.2020.1718088
  4. Hulshof A. Kinderen met een onduidelijk geslacht: soms is vroeg opereren beter dan niets doen: Interview Kinderuroloog Barbara Kortmann, Trouw Amsterdam, Nederland2021 [bewerkt 24 februari 2021; geraadpleegd 26 maart 2021 2021]. 24 februari 2021. URL: https://www.trouw.nl/zorg/kinderen-met-een-onduidelijk-geslacht-soms-is-vroeg-opereren-beter-dan-niets-doen~b5f57d61/.
  5. Leemrijse C, Dulmen Sv. Genitale operaties bij kinderen met DSD jonger dan 12 jaar. Utrecht, Nederland: Nivel, Oktober 2022. ISBN 978-94-6122-769-0.
  6. Meyer-Bahlburg HF, Dolezal C, Baker SW, New MI. Sexual orientation in women with classical or non-classical congenital adrenal hyperplasia as a function of degree of prenatal androgen excess. Arch Sex Behav. 2008;37(1):85-99. https://doi.org/10.1007/s10508-007-9265-1
  7. Meyer-Bahlburg HFL. Will Prenatal Hormone Treatment Prevent Homosexuality? Journal of Child and Adolescent Psychopharmacology. 1990;1(4):279-283. https://doi.org/10.1089/cap.1990.1.279
  8. Roen K. Intersex or Diverse Sex Development: Critical Review of Psychosocial Health Care Research and Indications for Practice. The Journal of Sex Research. 2019;56(4-5):511-528. https://doi.org/10.1080/00224499.2019.1578331
  9. Sanders C, Hall J, Dessens A, Bryce J, Callens N, Cools M, et al. Involving Individuals with Disorders of Sex Development and Their Parents in Exploring New Models of Shared Learning: Proceedings from a DSDnet COST Action Workshop. Sexual Development. 2018. https://doi.org/10.1159/000490081
  10. Stout SA, Litvak M, Robbins NM, Sandberg DE. Congenital Adrenal Hyperplasia: Classification of Studies Employing Psychological Endpoints. Int J Pediatr Endocrinol. 2010;2010(1):191520. https://doi.org/10.1155/2010/191520