MISVATTINGEN#64Niet altijd al ‘genormaliseerd’



  1. Geschiedenis van intersekse: Tot de jaren 1950 werden intersekse lichamen ‘genormaliseerd’. Historisch gezien werden intersekse personen aangemoedigd om kleding te dragen die paste bij hun uiterlijk en gedrag, wat in sommige gevallen duidelijk intersekse kenmerken aangaf.
  2. Juridische en medische interesse: In de 19e en vroege 20e eeuw ontstond juridische en medische interesse in intersekse, met discussies over wettelijke regels en zelfs het invoeren van een derde geslacht. Artsen begonnen meer aandacht te schenken aan intersekse door betere diagnostische tools en kennis over hormonen.
  3. Begin van chirurgische benaderingen: Eind 19e en begin 20e eeuw ontstonden de eerste stappen in chirurgische benaderingen van intersekse, hoewel de technieken beperkt en vaak schadelijk waren. In de VS beschreef Hugh Hampton Young in 1937 chirurgische technieken, maar met matige resultaten en hoge risico’s.
  4. Nederlandse ontwikkelingen: In Nederland begon plastische chirurgie pas in de jaren 1950, met aanvankelijke focus op ledematen en gezichten, niet op genitaliën. Eerdere Nederlandse belangstelling voor intersekse en ‘normalisatie’-operaties dateert van begin 20e eeuw.
  5. Overgang naar wijdverspreide behandelingen: De algemene toepassing van nnmb’s bij intersekse personen begon pas na de jaren ’50, toen kennis over plastische chirurgie en anesthesie verbeterde. Deze periode markeerde een ethische kanteling in de bio-ethiek: operaties op volwassen intersekse personen werden als onethisch beschouwd, terwijl bij baby’s en peuters ingrijpende chirurgische ingrepen en gedragsnormen werden geïntroduceerd en genormaliseerd.
  6. Commodificatie: Deze verschuiving in behandeling en houding toont de transformatie naar een medisch gecommodificeerd fenomeen.


Kernbegrippen voor dit hoofdstuk : Achttiende eeuw, Adrenal Diseases, Arts, Bio-ethiek, C. Everett Koop, Colostomie, Commodificatie, Derde geslacht, Diagnose, Elizabeth Reis, Geijl, Genital Abnormalities, Genitale Chirurgie, Gereedschap, Gezondheidswerker, Goede zeden, Gynaecoloog, Hermaphroditism, Homoseksualiteit, Hormoon, Hugh Hampton Young, Intersekse, Man, Microscoop, Misvatting, Misvatting Intersekse, MvdH, Nederland, Negentiende eeuw, Normalisatie, Oorlog, Palpatietechniek, Plastische chirurgie, Reconstructieve chirurgie, Reparatie, Risico, Schaamte, Stilzwijgen, Stoma-operatie, Trans, Travestie, Twintigste eeuw, Uroloog, Verenigde Staten, Verklaringsgrondslag, Vrouw, Vrouwen die leefden als mannen, Wettelijke regel, Zeventiende eeuw .

Samengevat met AI en gecontroleerd door een redacteur.

HOOFDSTUK 64

‘Normalisatie’ van intersekse personen is een relatief jong fenomeen

Lange tijd werden intersekse lichamen ‘genormaliseerd’. Pas in de jaren 1950 ontstond voor gezondheidswerkers de mogelijkheid intersekse te commodificeren.

Uit de periode van de zeventiende en achttiende eeuw zijn 119 gevallen bekend van ‘vrouwen die leefden als mannen’. Van de meeste mannen is onbekend of de verklaringsgrondslag intersekse, travestie, homoseksualiteit, of trans was, maar in een aantal beschreven gevallen was overduidelijk sprake van intersekse. De intersekse personen werd opgedragen kleding te dragen van de sekse die het beste bij hun uiterlijk en gedrag leek te passen.[1]

In de negentiende en vroege twintigste eeuw werd nagedacht over wettelijke regels voor intersekse personen[9] en zelfs om een derde geslacht in te voeren – dit vooral omdat intersekse werd gezien als een bedreiging voor de goede zeden[6]. Eind negentiende eeuw en begin twintigste eeuw begonnen ook artsen interesse te krijgen in intersekse[2], onder andere doordat de voor een diagnose noodzakelijke gereedschappen (bijvoorbeeld goede microscopen) en meer kennis over hormonen beschikbaar kwamen[7], maar ook omdat intersekse mensen zich min of meer gewillig onderwierpen aan intensieve palpatietechnieken[8].

In de Verenigde Staten had de Uroloog Hugh Hampton Young in 1937 een boek geschreven met de titel Genital Abnormalities, Hermaphroditism and Related Adrenal Diseases waarin de (toentertijd) meest geavanceerde chirurgische technieken werden beschreven; 55 patiënten werden geïllustreerd met 379 foto’s en 534 tekeningen. De resultaten waren niet geweldig; de Amerikaanse historicus Elizabeth Reis schrijft over het boek: “mannen, vrouwen, en kinderen die artsen om hulp vroegen werden vaak fysiek en mentaal in een slechtere staat achtergelaten dan ze binnenkwamen”. Ook de risico’s waren groot. De chirurg C. Everett Koop verzucht in 1940 dat het sterftecijfer zelfs bij een eenvoudige stoma-operatie (colostomie) rond de 90% ligt.[10]

In Nederland kwam de plastische chirurgie pas in de jaren 1950 van de grond. Daarbij was nog geen aandacht voor genitale chirurgie – de oorsprong van de reconstructieve chirurgie lag in de oorlog en de nadruk lag dan ook op ledematen en ernstig verminkte gezichten.[4]

Dat wil niet zeggen artsen niet eerder belangstelling hadden voor intersekse. De Nederlandse gynaecoloog Geijl publiceerde al in 1902 over intersekse en operaties om een lichaam te ‘normaliseren’[9]. Ook uit andere Europese landen zijn dergelijke publicaties bekend.

Maar kenmerkend voor zowel de Verenigde Staten als Europa, is dat vóór de jaren 1950 over operaties vrijwel alleen wordt gesproken bij volwassenen[11]. Pas toen meer kennis over plastische chirurgie en anesthesie beschikbaar kwam, begon het op grote schaal uitvoeren van nnmb’s[3 , 5]. Niet toevalligerwijs vond deze verandering plaats op het moment dat in de bio-ethiek het idee ontstond dat de operaties op intersekse volwassenen ethisch niet te verantwoorden waren, maar baby’s en peuters konden niet zelf beslissen, en dus namen artsen het op zich niet alleen onherstelbare chirurgische ‘reparaties’ op te dringen, maar ook gedragingen aan te moedigen die schaamte en stilzwijgen over de situatie van de patiënten bevorderden[11].

Omdat nnmb’s per definitie medisch niet-noodzakelijk zijn en nnmb’s worden uitgevoerd door gespecialiseerde centra, is sprake van commodificatie van intersekse.

Standpunt NNID

De ‘normalisatie’ van intersekse personen is een relatief jong fenomeen

Dat kinderen tegenwoordig niet meer massaal sterven aan operaties, is geen reden om onnodige operaties zonder de toestemming van de persoon zelf uit te voeren. De afgelopen zeventig jaar is dat toch gebeurd en nog steeds is niet overtuigend en op wetenschappelijke wijze aangetoond dat nnmb’s noodzakelijk zijn of zelfs maar bijdragen aan de kwaliteit van leven van intersekse personen. De afgelopen twintig jaar is geprobeerd gezondheidswerkers via zelfregulering een einde te laten maken aan deze ‘behandelingen’. Tevergeefs. Daarom pleit NNID nu voor een wettelijk regulering van geslachtsbevestigende behandelingen voor intersekse kinderen..

Wat mensen zeggen


  • KOP
    Citaal.[a]
    — Eva, 24 jaar – 2023

Letterlijk citaat mensenrechtenparadigma
Letterlijk citaat Medisch paradigma
Uitspraak/aanbeveling/citaat mensenrechten institutie of – authoriteit
Citaat van boek  of (peer-reviewed) artikel, niet aan één auteur toe te wijzen,
ongeacht het paradigma

  1. Dekker RM, van der Pol LC, Burke PJ. The Tradition of Female Transvestism in Early Modern Europe. Basingstoke, Hampshire, UK: MacMillan Press; 1989. ISBN: 978-0-333-41253-4 https://doi.org/10.1007/978-1-349-19752-1
  2. Dreger AD. Hermaphrodites in Love: The Thruth of the Gonads. In: Rosario VA, redactie. 2010 digital reprint ed. New York, NY, USA: Routledge; 1997. p. 46-66. ISBN: 0-415-91501-5
  3. Fausto-Sterling A. Sexing the Body: Gender Politics and the Construction of Sexuality. New York, NY, USA: Basic Books; 2000. ISBN: 9780465077144
  4. Haeseker B. Vijftig jaar plastische chirurgie in Nederland. V. Geschiedenis. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. 2000;144(21):999-107.
  5. van Heesch MA. Ze wisten niet of ik een jongen of meisje was: kennis, keuze en geslachtsvariaties – Over het leven met en kennen van intersekse condities in Nederland [Proefschrift]. Vossiuspers, Amsterdam, Nederland: Universiteit van Amsterdam; 2015. ISBN: 978 90 562 97640
  6. Mak G. Doubtful sex in civil law: Nineteenth and early twentieth century proposals for ruling hermaphroditism. Cardozo JL & Gender. 2005;12:197.
  7. Mak G. “So we must go behind even what the microscope can reveal”: The Hermaphrodite’s “Self” in Medical Discourse at the Start of the Twentieth Century. GLQ: A Journal of Lesbian and Gay Studies. 2005;11(1):65-94. https://doi.org/10.1215/10642684-11-1-65
  8. Mak G. Metamorfoses van sekse: hermafroditisme en de verschijning van een ‘sekse van het zelf’ in operatieve praktijken vanaf het einde van de negentiende eeuw. Tijdschrift voor Genderstudies. 2008;11(2):23-38.
  9. Mak GA. Doubting sex. Inscriptions, bodies and selves in nineteenth-century hermaphrodite case histories. Manchester, UK: Manchester University Press; 2012.
  10. Reis E. Bodies in doubt: An American history of intersex. Baltimore, Maryland, USA: Johns Hopkins University Press; 2009. 216 p. ISBN: 9780801891557
  11. Reis E. Did Bioethics Matter? A History of Autonomy, Consent, and Intersex Genital Surgery. Medical Law Review. 2019(fwz007):1-17. https://doi.org/10.1093/medlaw/fwz007
VORIGE (63)
MENU
VOLGENDE (65)

Laatst gewijzigd op 11 december 2023 door Miriam van der Have