HOOFDSTUK 59
Vrijen kun je ook zonder penis of vagina
Seks wordt bijna altijd voorgesteld als a) heteroseksueel en b) penetrerend. Maar het is de vraag of dit juist is. Het is ook de vraag of chirurgen in staat zijn een vagina of penis te construeren die het uiterlijk en de gevoeligheid heeft die patiënten verwachten.
Lange tijd was een van de argumenten voor nnmb’s dat een vagina moet worden aangelegd om later penetrerend, heteroseksueel geslachtsverkeer te kunnen hebben[1 , 11 , 12 , 17]. Voorlichting, tijd, en psychosociale ondersteuning helpen ouders hun waardeoordelen en emoties te verwerken, waardoor dat argument steeds minder gehoord wordt[4]. Toch maken zowel het argument van penetrerend, heteroseksueel geslachtsverkeer als een aanbeveling voor nnmb’s nog steeds deel uit van de Richtlijn preconceptueel advies bij AGS (beoordeeld 08-07-2020).1De auteurs van de richtlijn zijn zich ervan bewust dat het advies controversieel is en schrijven: “Ook is er de laatste 15 jaar een maatschappelijke discussie gaande over het zelfbeschikkingsrecht van een kind om op oudere leeftijd het geslacht zelf te mogen bepalen (man, vrouw of gender variant) en eveneens zelf te mogen kiezen voor een eventuele operatieve behandeling (Jesus, 2018). De werkgroep is van mening dat de mogelijkheid voor ouders om weloverwogen te kiezen voor een operatieve behandeling van hun dochter op jonge leeftijd behouden moet blijven. Het is echter niet geheel uit te sluiten dat deze maatschappelijke discussie gevolgen kan hebben voor een eventuele operatieve behandelingsmogelijkheid van meisjes met AGS op jonge leeftijd, en dat deze wordt beperkt. De werkgroep acht het van belang om ouders, mocht dit in de toekomst relevant worden, hier preconceptioneel over te informeren.”[13] LINK Ook worden operaties voor neovagina’s nog steeds beschreven in medische publicaties[6 , 9] en gezondheidswerkers zeggen nog steeds dat zij het verantwoord vinden dergelijke nnmb’s uit te voeren[12 , 14 , 15 , 16]. Dus wellicht wordt het argument van penetrerend, heteroseksueel geslachtsverkeer minder gehoord, maar speelt het nog steeds een rol in de beslissing een nnmb uit te voeren.2Toch blijkt uit verhalen van intersekse mensen dat een penis of een vagina niet nodig is om op een fijne manier te kunnen vrijen met een ander. Dit werd al beschreven in 1942, hoewel de behandelend arts het duidelijk moeilijk vond om te geloven. Na het verwijderen van haar clitoris bood hij een vrouw een tweede operatie aan: “Op dit moment is deze patiënte gelukkig getrouwd en weigert zich te onderwerpen aan nog een operatie voor het maken van een vagina. Haar echtgenoot, die er financieel goed voor staat, is iets ouder dan zij. Coïtus vindt plaats, kennelijk tot tevredenheid van de echtgenoot, tussen het perineum en de bovenste en binnenste aspecten van de gesloten dijen.”[2].
Een door artsen geconstrueerde penis of vagina heeft a) niet dezelfde gevoeligheid en b) ziet er niet hetzelfde uit als een van nature aanwezige penis of vagina (zie 6060: Geslachtsbevestigende operaties resulteren niet in ‘normale’ genitaliën.Het is een misvatting dat operaties ‘normale’ genitaliën opleveren.). Belangrijker is dat wat wél aanwezig is, niet minder gevoelig of bruikbaar is gemaakt door operaties die zonder de toestemming van het kind zelf zijn uitgevoerd. Uit onderzoek blijkt dat dat intersekse mensen veel seksuele problemen hebben[3], vaker dan niet-intersekse mensen[10], en dat het daarbij niet uitmaakt of een cosmetische genitale operatie is uitgevoerd[2].
Voor een goede relatie met een partner is het belangrijk dat negatieve berichten over relationele banden met sociaal gestigmatiseerde personen niet worden geïnternaliseerd[7 , 8]. Anders gezegd: juist het stigmatiseren van intersekse leidt tot angst waardoor intersekse mensen geen relaties durven aan te gaan [3]. Problemen in seksueel functioneren komen veel voor bij intersekse vrouwen, in het bijzonder bij vrouwen die een uitgebreide genitale reconstructie hebben ondergaan; een hoog percentage vrouwen heeft geen romantische relatie, is niet recent seksueel actief geweest of is nooit seksueel actief geweest[5]. Belangrijker dan een penis of een vagina is het zelfvertrouwen dat je mag zijn wie je bent.
Standpunt NNID
Een penis of een vagina zijn niet per se noodzakelijk om te kunnen vrijen
Dat voor geslachtsverkeer een penis of een vagina nodig zijn, is een verouderde visie. Intersekse mensen die om wat voor reden dan ook een cosmetische operatie van hun penis of labia/vagina wensen, moeten er in een gesprek met een seksuoloog op worden gewezen dat seks op veel meer manieren plezierig kan zijn.
Wat mensen zeggen
Een piemel heeft die er uitziet als een andere piemel
Je wil dat het kind een piemel heeft die er uitziet als een andere piemel, waar hij mee kan plassen en in de toekomst mee kan vrijen.[a]
— Caroline Kuijper, kinderuroloog – 2021
Pelottes
Ja, en toen had ik uiteindelijk wel mijn vagina. Maar dat was nog wel een lange weg, want ik moest toch nog heel lang die pelottes gebruiken. Ik weet niet, als ik van tevoren echt die weg had geweten, of dat een keus van me was geweest. Maar er was op dat moment geen andere keus. Zij hadden geen andere keus of gaven mij geen andere keus.[b]
— Ellen Weisscher – 2023
Spreken over seksualiteit
De pelotten hebben wel gewerkt. Maar artsen hadden dit anders aan moeten pakken. Het automatisme waarmee wordt gezegd, je hebt een vagina dus daar moet een piemel in, klopt gewoon niet.’ Achteraf vindt Jet het jammer dat er niet eerst over seksualiteit is gesproken. ‘Dat had ik heel graag gewild, weet ik nu. Je kunt seks op meerdere manieren beleven.’[c]
— Jet Nuijten – 2021
Als je seks gaat hebben, zou dat met een man zijn?
Bij de diagnose werd er gelijk gezegd van: ‘En we gaan je testes verwijderen en dan gaan we meten hoe diep je vagina is, want je kunt misschien geen seks anders hebben.’ Ze hebben nooit gevraagd: ‘Wil je seks hebben? Als je seks gaat hebben, zou dat met een man zijn?’ Nee, dat moet gewoon gebeuren en dat doen we terwijl je onder narcose bent, want dat is anders zo vervelend.[d]
— Robin , 37 jaar – 2023
Medische aanraking vind ik echt heel erg moeilijk
Nee, ik heb op het moment geen relatie. Een van de dingen die ik zeker op het moment dat ik bezig ben gegaan met dat trauma verwerken, die ik moeilijk ben gaan vinden, is aanraking. Medische aanraking vind ik echt heel erg moeilijk. Maar ook gewoon qua die nabijheid is iets wat er op het moment niet inzit.
Ik vind het soms echt al lastig als een vriendin me een knuffel geeft. en dan bedoel ik platonische relaties, vriendschappelijke relaties. Daarbij fysiek contact vind ik soms al moeilijk.[e]
— Annelies, 35 jaar – 2020