HOOFDSTUK 37
Niet iedereen met een baarmoeder is een vrouw
Kunnen mannen een baarmoeder hebben? Kunnen vrouwen sperma maken? Ja, soms wel. En dat geldt niet alleen voor trans mannen en trans vrouwen.
Intersekse en transgender tonen dat zaken als voortplanting, menstruatie, en het hebben van (bepaalde) geslachtsorganen niet bepalend zijn voor sekse en gender; hooguit zijn het kenmerken die een indicatie kunnen zijn voor iemands geslacht. Ook mensen die onvruchtbaar zijn kunnen een man of een vrouw zijn, ook iemand die kinderen verwekt (heeft) kan een vrouw zijn, ook iemand die kinderen kan/kon baren kan een man zijn. De stelling dat een man sperma produceert en een vrouw eicellen, is alleen correct in een beperkte visie op de biologie; de biologie zoals die in schoolboekjes wordt beschreven[3]. Maar juist biologen erkennen dat er meer mogelijkheden zijn[1 , 2]; biologisch onderzoek laat zien dat de biologische sekse een duizelingwekkende complexiteit kent, die veel verder gaat dan simplistisch sekse-binarisme en waarbij sprake is van meervoudige interacties tussen genen en omgeving[4]. De vereenvoudigde weergave in schoolboeken is daarom niet meer dan een globale aanduiding – als in ‘zwanen zijn wit’ – die niet de bedoeling heeft in iedere situatie geldig te zijn. Bovendien worden de begrippen sekse en gender in de bredere sociologische betekenis opgetuigd met normen en waarden waardoor sekse en gender veranderd zijn in sociale constructies die los staan van de oorspronkelijke biologische betekenis (zie ook 9797: Sekse is, net als gender, een sociale constructie.Het is een misvatting dat sekse niet sociaal geconstrueerd is.). In de sociologische betekenis is de positie van het individu belangrijker geworden: zwanen zijn wit, maar zwarte zwanen bestaan ook en zijn nog steeds zwanen. Bovendien zijn zwarte zwanen gelijkwaardig aan witte zwanen.
Mensen die zeggen dat vrouwen mensen zijn met een baarmoeder, doen intersekse vaak af als een kleine minderheid die niet relevant is.1Zij zeggen dat vooral om trans vrouwen zonder baarmoeder en trans mannen met een baarmoeder te beledigen. Zowel voor intersekse personen als trans personen geldt dat geslachtskenmerken niet per se bepalend zijn voor hun gender of hun sekse. Het afdoen van een minderheid als niet-relevant is onterecht. Een minderheid kan een stelling falsificeren – punt uit. In dit geval falsificeert het bestaan van intersekse mensen en trans mensen de stelling dat man en vrouw vaststaande biologische feiten zijn die gedefinieerd worden door de aanwezigheid van sperma of eicellen, of andere fysieke kenmerken. Wie dat ontkent twijfelt aan zijn eigen geslacht en gender, niet aan dat van andere mensen.
Standpunt NNID
Mensen worden niet bepaald door hun geslachtsorganen
Mensen kunnen zich man of vrouw noemen en in de maatschappij maakt het bijna nooit uit of, en zo ja welke, voortplantingsorganen aanwezig zijn. Daar waar het wel uitmaakt, bijvoorbeeld bij sommige medische behandelingen, is het belangrijk te erkennen dat er mannen zijn die een kind kunnen baren en vrouwen die een kind kunnen verwekken. Mensen definiëren aan de hand van hun geslachtskenmerken leidt tot uitsluiting.
Wat mensen zeggen
Weet u dat u geen baarmoeder en geen eierstokken heeft?
Ik kan me wel herinneren dat ik eens een echo moest laten maken van mijn buik omdat ik ook best vaak last had van mijn darmen, en dat ze naar het scherm aan het kijken waren van: oh, volgens mij klopt hier iets niet. “Mevrouw, weet u dat u geen baarmoeder en geen eierstokken heeft?” Ik was nu wel de persoon die daar goed mee kon omgaan en ik zei: “Ja, dat weet ik. Daarvoor ben ik ook in behandeling”, om het zo even te zeggen.[a]
— Nienke van Dijk – 2023
Een vaker voorkomend iets is in de maatschappij
Dat het ook voor mensen gemakkelijker wordt om ook te zeggen: nee, ik word inderdaad niet ongesteld. Dat het ook op een laagdrempelige manier kan voor ouders bijvoorbeeld. Als kinderen niet ongesteld worden, dat het dan al laagdrempelig door de huisarts wordt verteld, en niet dat het is van: je moet nu naar het ziekenhuis, en dat er een heel groot ding van wordt gemaakt alvorens er uitsluitsel is. Het ís een groot ding maar ik denk dat als je het er al in kan betrekken dat het een [vaker] voorkomend iets is in de maatschappij of bij de mensheid, dat mensen zich niet meer zo alleen, apart of bijzonder voelen. Want dat heb ik wel heel vaak gevoeld, dat ik apart of bijzonder was. Terwijl ik naarmate ik ouder werd ook van anderen hoorden dat ze geen kinderen konden krijgen, terwijl ik vroeger altijd dacht dat ik de enige was die dat niet kan. Ik denk dat dat als kind al wel kan helpen, en voor heel veel ouders ook.[b]
— Nienke van Dijk – 2023
Vrouw zijn
Ja, ik voel me wel intersekse omdat ik onderdelen van het vrouw-zijn mis, maar daar heb ik wel vrede mee en het past wel in het plaatje voor mij om alsnog vrouw te zijn. Voor mij maakt dat je eierstokken hebt, een baarmoeder hebt, kinderen zou moeten krijgen, [iemand] niet per definitie tot een vrouw in mijn ogen. Dat kan bij een vrouw horen, maar dat betekent niet per definitie dat je dan een vrouw bent.[c]
— Nienke van Dijk – 2023