MISVATTINGEN#27Sekse en gender zijn…

  1. Filosofen betwijfelen het verschil tussen gender en sekse, waardoor intersekse en transgender mogelijk over hetzelfde gaan: de betekenis van mannelijk/vrouwelijk.
  2. Intersekse en transgender personen betwisten de tweedeling van man en vrouw; sekse en genderidentiteit worden als spectrum met veel variaties gezien.
  3. Sekse en genderidentiteit zijn kenmerken van het lichaam en samen met genderexpressie vormen ze een omvangrijke sociale constructie.
  4. Judith Butler suggereert dat sekse mogelijk altijd al gender was, waardoor het onderscheid tussen beide mogelijk niet bestaat.
  5. Ondanks de invloed van psychologen als John Money en Robert Stoller in de jaren ’50 en ’60, hebben de discussies rond intersekse en transgender veel raakpunten en vormen ze in de maatschappij feitelijk hetzelfde onderwerp.


Samengevat met AI en gecontroleerd door een redacteur.

HOOFDSTUK 27

Mogelijk bestaat er geen verschil tussen gender en sekse

Filosofen zien weinig aanleiding om verschil te maken tussen gender en sekse. Daardoor gaan intersekse en transgender uiteindelijk over hetzelfde: wat is de betekenis van man/mannelijk en vrouw/vrouwelijk.

Intersekse personen en trans personen betwisten1Er zijn uiteraard meer groepen die de genoemde tweedeling betwisten, bijvoorbeeld vanuit een feministisch, queer, non-binair, lesbisch, homoseksueel, biseksueel, aseksueel, panseksueel enzovoort, oogpunt. Ook die visies hebben een grote overeenkomst met de visie van de interseksegemeenschap, maar zij hebben een ander beginpunt dan intersekse en trans. Daarom worden hier alleen intersekse en trans genoemd. de tweedeling van de samenleving in prototypische mannen en prototypische vrouwen2Prototypisch in de betekenis van ‘een beste voorbeeld’[1]. Deze prototypische man en prototypische vrouw worden in de gezien als een dichotomisch stereotype waar andere mensen aan zouden moeten voldoen[2].; zowel sekse als genderidentiteit zijn een spectrum met eindeloos veel variaties. Vaak worden sekse gezien als ‘iets’ dat losstaat van het lichaam. Ook genderidentiteit wordt gezien als ‘iets’ dat losstaat van het lichaam. Die dualistische benaderingen zijn net zomin houdbaar als de gedachte dat de mens uit een lichaam en een ziel bestaat en dat de ziel en lichaam zonder problemen van elkaar te scheiden zijn. (Zie ook 11: Definitie van intersekse.Het is een misvatting dat onduidelijk is wat intersekse is. onder het kopje Dualistisch versus monistisch.)

Sekse en genderidentiteit zijn beide een ‘kenmerk’3Waarschijnlijk zelfs een sociaal geconstrueerd kenmerk; een ‘iets’ waar de samenleving tal van waarden en normen op heeft losgelaten om daar zo een gewenste of vereiste vorm aan te geven. van het lichaam en vormen samen met genderexpressie de complexe sociale constructie van man en vrouw. Eenvoudig gezegd: sekse en genderidentiteit verhouden zich tot het lichaam zoals duim en wijsvinger zich tot het lichaam verhouden; duim en wijsvinger zijn niet identiek, maar wel onlosmakelijk met elkaar verbonden. Om de analogie voort te zetten: genderexpressie is dan de nagellak die zowel duim als wijsvinger kunnen gebruiken.

Misschien, zo zegt de Amerikaanse filosofe en feministe Judith Butler, is sekse wel hetzelfde als gender:

Als het onveranderlijke karakter van sekse wordt betwist, is misschien deze constructie die “sekse” wordt genoemd even cultureel geconstrueerd als gender; sterker nog, misschien was het altijd al gender, met als gevolg dat het onderscheid tussen sekse en gender in het geheel geen onderscheid blijkt te zijn. [1]

Per saldo is de conclusie dat intersekse en trans in de maatschappij zoveel raakpunten hebben dat het feitelijk hetzelfde onderwerp is4Er zijn redenen om aan te nemen dat sekse en gender hetzelfde zijn, maar hier kan nadrukkelijk niet uit worden geconcludeerd dat intersekse en transgender ook hetzelfde zijn. Intersekse en transgender zijn twee verschillende begrippen; net zoals, om het wat plat uit te drukken, een deurklink en een deurknip beide onderdeel van een voordeur kunnen zijn en toch twee verschillende zaken zijn.; een onderwerp dat gesplitst is door het werk van o.a. de Nieuw-Zeelandse psycholoog-seksuoloog John Money [2 , 3] in de jaren 1950 en de Amerikaanse psychiater Robert Stoller [4] in de jaren 19605In hun werk introduceerden Money en Stoller de begrippen genderidentiteit, genderrol en genderexpressie., maar toch hetzelfde onderwerp.

Standpunt NNID

Intersekse en transgender hebben belangrijke raakvlakken

Sekse is van oorsprong biologisch, en gender is van oorsprong sociologisch. Maar in de loop van de tijd zijn beide begrippen in de maatschappij steeds meer door elkaar gaan lopen. Hoewel niet per se uit elkaar voortvloeiend, zijn sekse en gender wel op tal van punten aan elkaar gekoppeld, in de betekenis dat er vaak geen of nauwelijks verschil is tussen gender en sekse te zien is. Voor zover er verschil kan worden gemaakt, spreekt NNID bij sekse over man en vrouw, en bij gender over mannelijk en vrouwelijk. Zowel sekse als gender zijn een spectrum, maar mensen kunnen zich voor sekse op een ander positie op het spectrum bevinden dan bij gender.

Wat mensen zeggen


  • Dat kan ik nu steeds meer begrijpen
    Als kind dacht ik: hoe kan het dat zij zich zo voelen en wat maakt dat zij zich zo voelen? Nu ik ook meer met het onderwerp bezig ben en het zelf ook meer omarmd heb, kan ik me wel voorstellen dat mensen transgender zijn of non-binair zijn of alles wat daarin past. Dat kan ik nu steeds meer begrijpen. Toen ik nog wat jonger was dacht ik: oké, maar wat maakt dat je dat bent. En nu denk ik: oké, ik snap jullie wel, want je hoeft je ook niet per se altijd volledig man of vrouw te voelen. Je kan er ook een beetje tussenin zitten. Dus ja, ik heb er alleen maar meer waardering voor.[a]
    — Nienke van Dijk – 2023
  1. van Dijk N, van der Have MJ. Het verhaal van Nienke van Dijk – Seksediversiteit in Nederland en Vlaanderen. Seksediversiteit in Nederland en Vlaanderen, van der Have MJ, reeksredactie. Nijmegen, Nederland: Stichting NNID; 2023.
Letterlijk citaat mensenrechtenparadigma
Letterlijk citaat Medisch paradigma
Uitspraak/aanbeveling/citaat mensenrechten institutie of – authoriteit
Citaat van boek  of (peer-reviewed) artikel, niet aan één auteur toe te wijzen,
ongeacht het paradigma
  1. Butler J. Gender trouble – Feminism and the subversion of identity. Thinking Gender, Nicholson LJ, reeksredactie. New York, NY, USA: Routledge; 1999. ISBN: 0415900425
  2. Money J, Hampson JG, Hampson JL. Hermaphroditism: recommendations concerning assignment of sex, change of sex and psychologic management. Bulletin of the Johns Hopkins Hospital. 1955;97(4):284-300.
  3. Money J, Hampson JG, Hampson JL. Imprinting and the establishment of gender role. AMA Archives of Neurology & Psychiatry. 1957;77(3):333-336. https://doi.org/10.1001/archneurpsyc.1957.02330330119019
  4. Stoller RJ. Sex and gender: The development of masculinity and femininity: Karnac Books; 1968/1974.