Big bang

Toen de Britse astronoom en kosmoloog Fred Hoyle in 1950 terloops het woord ‘big bang’ (oerknal) uitsprak, deed hij dat als een denigrerende benaming voor een theorie die die ook nu nog als onjuist geldt.¹De onjuiste gedachte dat het heelal en alle hemellichamen ontstaan zijn uit een grote explosie. Toch is juist die naam blijven hangen, ook voor nieuwe en veel complexere inzichten over het ontstaan van het heelal ²Eerst was er, zo luidt een van de theorieën over het ontstaan van het universum, een singulariteit – een bijna oneindig kleine punt met een bijna oneindige dichtheid en een bijzonder hoge temperatuur die niet onderworpen is aan de traditionele natuurwetten en waar tijd en ruimte niet bestaan en waarvan we ook geen idee hebben hoe we ons dat moeten voorstellen (omdat er geen ‘quantum-relativiteitstheorie’ bestaat). De materie en energie in het universum, maar ook tijd en ruimte, zijn 13,8 miljard jaar geleden ontstaan toen deze singulariteit ging uitdijen en dat tot op de dag van vandaag nog steeds doet. Het is mogelijk dat het universum op een dag ook weer zal krimpen tot een singulariteit. Misschien gaat de singulariteit daarna opnieuw uitdijen. Het begin van het universum ging niet gepaard met een explosie. Deze visie van een dynamisch heelal komt voort uit de algemene relativiteitstheorie van Albert Einstein. De visie is niet compleet en ook niet de enige visie op het ontstaan van het heelal..

Wat dat betreft is er een overeenkomst tussen ‘big bang’ en ‘intersekse’. Het woord intersekse is in 1915 bedacht door de in Duitsland geboren Amerikaanse geneticus Richard Goldschmidt voor motten met mannelijke en vrouwelijke primaire en secundaire geslachts­kenmerken.³Goldschmidt wilde eerst de term sex-intergrades (Sexuelle Zwischenstufen) gebruiken, maar koos voor intersex omdat dit in ‘alle wetenschappelijke talen [zonder vertaling] kan worden gebruikt’. ^[5] Hij gaf het woord intersekse de betekenis ‘een bepaald punt tussen de twee uitersten, vrouwelijk en mannelijk’, maar ook ging hij uit van mannelijke intersekse motten en vrouwelijke intersekse motten. Hiermee beschreef hij sekse als een spectrum, met eindeloos veel variaties; een verrassend modern inzicht. In 1930 legde hij in een lezing in Berlijn uit dat zijn begrip intersekse een verklaring gaf voor het toen nog weinig begrepen verschijnsel ‘Zwittertum’ (hermafroditisme)^[6].

Net als big bang wordt intersekse, als zij het woord al kennen ⁴Onderzoek uitgevoerd in september 2020 laat zien dat 49,3% van de Nederlanders niet weet wat intersekse betekent, 33,3% ‘een beetje’ en 17,4% wel. ^[4], door veel mensen ‘begrepen’ als het beeld dat het woord oproept. Maar net zoals big bang een nieuwe betekenis heeft gekregen die beter past bij hoe materie, tijd en ruimte werkelijk zijn ontstaan, zo heeft intersekse ook een andere betekenis gekregen. Dat is zelfs verschillende keren gebeurd. Doordat inmiddels bekend is dat in de gehele samenleving een grote overlap tussen de mannelijke en vrouwelijke kenmerken bestaat 2929: De meeste intersekse mensen zijn man of vrouw.Het is een misvatting dat intersekse mensen geen man of vrouw kunnen zijn. én als erkenning van de sociale gevolgen, wordt tegenwoordig uitgegaan van de doorleefde ervaring van de sociaal-culturele gevolgen van het geboren worden met een lichaam dat niet past binnen de normatieve sociale constructie van man en vrouw. (Zie 11: Definitie van intersekse.Het is een misvatting dat onduidelijk is wat intersekse is. voor de complete definitie van intersekse.)

Verwachtingen van de maatschappij

Eenvoudiger gezegd: intersekse mensen worden geboren met een lichaam dat niet geheel voldoet aan de normen van de maatschappij voor ‘man’ en ’vrouw’. Dat bekent dat intersekse mensen geboren zijn:

• • met geslachtskenmerken die veel andere mensen niet bij hun toegekend, toekomstig of actueel gender verwachten, of
  • niet alle geslachtskenmerken hebben die veel mensen bij hun toegekend, toekomstig of actueel gender verwachten, of
  • met geslachtskenmerken die er anders uitzien dan veel mensen bij hun toegekend, toekomstig of actueel gender verwachten.

Maar meestal identificeren zij zich als man óf als vrouw ⁵Dit betekent niet dat intersekse mensen die zich niet als man of vrouw identificeren een aparte groep vormen. Dat veel intersekse mensen zich als man of vrouw identificeren kan niet los worden gezien van het begin van de intersekse emancipatie waarin intersekse personen tegen de maatschappij streden voor het recht om onvoorwaardelijk man of vrouw te zijn; aan het begin van de jaren 2010 gebruikten media nog koppen als “Ik had eigenlijk geen meisje moeten zijn ^[8]”, Vrouwelijk van buiten, maar van binnen niet” ^[3], Het verhaal van Eef, half man, half vrouw” ^[1] en pas in 2005 namen artsen en onderzoekers afstand van termen als ‘ondergeviriliseerde jongens, ‘geviriliseerde meisjes, ‘mannelijke pseudohermafrodieten’ of ‘vrouwelijke pseudohermafrodieten’, waarbij de aanduiding man of vrouw altijd werd bepaald door de chromosomen van de persoon ^[2]. (zie 88: Sekse is een spectrum, geen dichotomie.Het is een misvatting dat sekse een dichotomie is. voor een uitleg dat de geïdealiseerde man en de geïdealiseerde vrouw niet bestaan). Dat komt doordat intersekse niet over iemands sekse gaat, maar over de manier waarop de maatschappij met sekse omgaat.

Dat intersekse vaak toch als aparte groep wordt gezien, komt doordat de idealisering van het man- en vrouwbeeld zoals dat in de samenleving bestaat (de seksedichotomie 88: Sekse is een spectrum, geen dichotomie.Het is een misvatting dat sekse een dichotomie is.), niet overeenkomt met de biologische werkelijkheid. Zo lijkt er tussen mannen en vrouwen een ‘ruimte’ te zijn ontstaan die intersekse wordt genoemd. Dit is het beeld van sekse zoals dat in de meeste biologie­methoden voor middelbare scholen wordt geschetst^[7]. In werkelijkheid is intersekse juist een ‘overlapping’ van man en vrouw (zie Figuur 2 midden). Daarmee is sekse een spectrum met eindeloos veel variaties. Een intersekse persoon is dan ook niet ‘eigenlijk een man maar met het lichaam van een vrouw’ (of omgekeerd). Een intersekse persoon is een man of een vrouw, maar dan op een andere positie in het seksespectrum dan de meeste andere mensen. Hieruit volgt dat intersekse mensen zich niet hoeven te presenteren als ‘geen man en geen vrouw’ om hun recht op lichamelijke integriteit op te eisen.

In 2929: De meeste intersekse mensen zijn man of vrouw.Het is een misvatting dat intersekse mensen geen man of vrouw kunnen zijn. wordt dieper ingegaan op de vraag hoe groot die overlapping is en wat de overlapping van man en vrouw betekent voor het man of vrouw zijn van intersekse mensen. Spoiler: de overlapping is veel groter dan alleen de 1,1 procent intersekse mensen en intersekse personen bevinden zich net als niet-intersekse personen verdeeld over het spectrum van sekse.