Overgangsritueel

Het woord paradigmaverschuiving wordt geassocieerd met een wetenschappelijke verandering die tijd vraagt omdat wetenschappers de verandering maar moeilijk kunnen accepteren (zie pagina 215 voor een uitgebreider definitie). Maar de overstap van

• de situatie dat de maatschappij intersekse mensen alleen kan accepteren als zij zoveel mogelijk worden gewijzigd in een geïdealiseerd beeld van het mannelijk of vrouwelijk geslacht,
• naar de situatie dat de maatschappij begrijpt dat sekse een spectrum is en dat intersekse mensen daar prima in passen,

vraagt ook van intersekse mensen een verandering:  zij zullen zichzelf anders gaan zien. Een paradigmaverschuiving leidt dan ook niet zozeer tot een eindpunt, maar tot een nieuw startpunt.

Dat gaat gepaard met een overgang die vergelijkbaar is met de overgang van kind naar volwassenheid of de overgang naar vrijgezel naar gehuwd, zelfs van leven naar dood. Die overgangen hebben een naam: puberteit, trouwen, sterven. De Franse antropoloog Arnold van Gennep beschrijft deze overgangsrituelen in zijn boek Les Rites de passage uit 1909. Daarbij maakt hij onderscheid tussen drie fasen: afscheiding (séperation), overgang (marge) en verzamelen (agrégation). Ieder van deze fases hebben hun eigen overgangsrituelen¹De Schotse cultureel antropoloog Victor Turner vindt de term ritueel passender voor sociale overgangen, terwijl de term ceremonie volgens hem meer betrekking heeft op sociale statussen, waar ook politiek-juridische instellingen van groter belang zijn. In zijn visie is ritueel transformerend, ceremonie bevestigend^[3]. Vanuit het oogpunt van Turner is wat verderop beschreven wordt over de deelname aan een community-activiteit dus niet transformerend, maar bevestigend.: rituelen van afscheiding (preliminale rituelen), rituelen van overgang (liminale rituelen), en rituelen van verzamelen (postliminale rituelen)² Liminaliteit is een toestand waarin de gebruikelijke praktijk en orde worden opgeschort en vervangen door nieuwe riten en rituelen. Hoewel gebruikt in een andere omgeving (paradigmaverschuiving = wetenschap, liminaliteit = verwerven of bevestigen van een sociale status), is het duidelijk dat paradigmaverschuiving en liminaliteit beide gaan over het accepteren van een nieuwe situatie..^{[1 , 2]}

Tijdens de liminale periode is de toestand van het rituele subject (de “passagier”, een individu of bedrijf) niet eenduidig; hij passeert door een rijk dat weinig of geen van de eigenschappen van de voorbije of van de komende status heeft. Daarna verkeert het rituele subject weer in een stabiele toestand en heeft daardoor rechten en plichten van een duidelijk omschreven en ‘structureel’ type, en wordt geacht zich te gedragen volgens bepaalde gebruikelijke normen en ethische standaarden.^[3].

Periode van verandering

Voor de meeste overgangsrituelen geldt dat de overgang niet per se een verbreken van alle contacten in de voorgaande fase betekent: wie trouwt zal nog steeds ongetrouwde vrienden en vriendinnen tegenkomen en wie volwassen wordt zal de vriendschappen uit zijn jeugd niet verliezen. Anders gezegd, jij verandert, maar je omgeving niet. Vrijwel altijd moeten mensen naar zo’n nieuwe fase toe groeien. De overgang is geen moment, maar een periode; het is een drempel en om over die drempel te gaan is tijd nodig. Intersekse mensen hebben tijd nodig om te wennen aan het idee dat hun lichaam geen ziekte, diagnose, stoornis is en dat hun leven ook niet in het teken van een ziekte, diagnose, of stoornis hoeft te staan. ³Dit betekent intersekse uit zichzelf geen ziekte, diagnose of stoornis is. Er wordt niet gezegd dat de lichamen van intersekse mensen per definitie gezond zijn of dat intersekse mensen zonder goede gezondheidszorg kunnen.143143: Demedicalisering is noodzakelijk; het leidt tot goedkopere én betere zorg voor intersekse mensen.Het is een misvatting dat demedicalisering niet nodig is. Bij de een gaat dat sneller dan bij de ander. Er is een periode waarin ze met hun ene voet nog in de pathologiserende medische visie staan die ontkent dat je jezelf mag zijn, en met hun andere voet in de mensenrechtenvisie die zegt dat je mag zijn wie je bent. Het liminale ritueel dat de overgang⁴Dit is meer dan een coming-out als intersekse persoon omdat het proces van die coming-out naar familie, vrienden, en collega’s al eerder is doorlopen. De coming-out is naar buiten gericht terwijl de community-activiteit vooral betekenis heeft voor de intersekse persoon zelf. De liminale activiteit heeft betekenis voor de intersekse persoon omdat deze aan zichzelf en aan anderen bevestigt een andere visie op intersekse te hebben ontwikkeld. markeert is vaak de deelname aan een community-activiteit zoals een conferentie, een canal parade of een pride walk. Hier toont de intersekse persoon zichzelf te hebben geaccepteerd als volwaardig mens en dat het taboe is doorbroken. Voor wie niet intersekse is zal dit overdreven klinken, maar het is een initiatie die veel energie vraagt 7676: Nnmb’s geven niemand superkrachten, het taboe op intersekse kan wel krachten ontnemen.Het is een misvatting dat om anders te durven zijn, je veel zelfvertrouwen nodig hebt - en dat chirurgie dus beter is..