HOOFDSTUK 1
Wat is de definitie van intersekse?
Ten onrechte wordt dikwijls gedacht dat er geen duidelijke definitie van intersekse bestaat. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op definitie zelf en op de drie dynamische elementen in de definitie. Door de dynamische elementen blijft de definitie geldig als visies in de samenleving veranderen. Samen of ieder voor zich kunnen de dynamische elementen er toe leiden dat het woord intersekse zijn betekenis verliest.
NNID gebruikt de volgende definitie:1Van de definitie die hier wordt genoemd, is een iets minder nauwkeurige versie afgeleid die beter bruikbaar is buiten de wetenschap: ‘De term intersekse verwijst naar de ervaringen van mensen die geboren zijn met een lichaam dat niet voldoet aan het beeld van man of vrouw zoals de maatschappij dat hanteert.’ (Zie ook https://www.seksediversiteit.nl/basis/definitie/) In deze publicatie wordt een nog verder vereenvoudigde versie geïntroduceerd die, bijvoorbeeld, geschikt is voor scholieren: ‘Intersekse gaat over de ervaringen van mensen die geboren zijn met een lichaam dat niet overeenkomt met het beeld dat de meeste mensen hebben van man en vrouw’. Deze verkorte definities hebben als nadeel dat een ervaring niet hetzelfde is als de doorleefde ervaring; dit kan tot gevolg hebben dat mensen ten onrechte denken dat intersekse een keuze is 9090: Om de interseksegemeenschap te kunnen begrijpen is doorlopend sociaalwetenschappelijk onderzoek noodzakelijk.Het is een misvatting dat doorleefde ervaring hetzelfde is als ervaring..
Intersekse2Of het Engelse intersex. Sommige gezondheidswerkers zeggen dat intersex alleen geldt voor kinderen bij wie het geslacht niet is kunnen worden vastgesteld. Dat standpunt is onjuist, want in 2006 hebben gespecialiseerde gezondheidswerkers nadrukkelijk afstand gedaan van het woord intersex en dat vervangen door DSD 4242: DSD is duidelijk gedefinieerd, maar de voorbeeld-classificatie is, hoewel veel gebruikt, niet volledig..Het is een misvatting dat er meerdere definities van DSD zijn. (specifiek Tabel 2 op pagina 55). In 44: Er is maar één soort intersekse.Het is een misvatting dat er verschillende soorten intersekse zijn. wordt uitgelegd dat er maar een intersekse (of intersex) bestaat[2 , 3].is de doorleefde ervaring van de sociaal-culturele gevolgen van het geboren worden met een lichaam dat niet past binnen de normatieve sociale constructie van man en vrouw.[1]
Voordat dieper op de definitie wordt ingegaan, moet eerst worden gezegd dat een intersekse persoon (met spatie) een persoon met een doorleefde intersekse ervaring is; dus boven alles een persoon 1515: Intersekse is een bijvoeglijk naamwoord .Het is een misvatting dat intersekse een zelfstandig naamwoord is.. Het geslacht kan man of vrouw zijn; de genderidentiteit van die persoon kan mannelijk, vrouwelijk, of non-binair zijn 88: Sekse is een spectrum, geen dichotomie.Het is een misvatting dat sekse een dichotomie is., 99: Intersekse betekent niet ‘tussen man en vrouw’.Het is een misvatting dat intersekse ‘tussen man en vrouw’ betekent., 1010: Intersekse is geen ‘derde sekse’.Het is een misvatting dat intersekse een derde sekse is., 2929: De meeste intersekse mensen zijn man of vrouw.Het is een misvatting dat intersekse mensen geen man of vrouw kunnen zijn.. Tot wie intersekse personen zich seksueel of romantisch aangetrokken voelen, is net zo divers als bij andere mensen. Zowel genderidentiteit als seksuele oriëntatie staan los van intersekse, maar intersekse mensen hebben net als andere mensen een genderidentiteit en een seksuele oriëntatie.
Drie dynamische elementen

De wetenschappelijke definitie van intersekse met drie dynamische (veranderlijke) elementen en een eenvoudiger definitie voor algemeen spraakgebruik.
De definitie bevat drie dynamische elementen: de doorleefde ervaring3Zie pagina 207 voor de betekenis van de term doorleefde ervaring. Voor nu is de letterlijke betekenis ‘dat wat je zelf hebt meegemaakt’ voldoende. , de sociaal-culturele gevolgen, en de normatieve sociale constructies van man en vrouw. Deze elementen zullen in de loop van de tijd veranderen. Dit betekent dat intersekse over, bijvoorbeeld, 50 jaar heel anders zal zijn dan wat wij nu onder intersekse verstaan. Maar de definitie kan nog steeds hetzelfde zijn.
Het is ook mogelijk dat het begrip intersekse helemaal verdwijnt, bijvoorbeeld wanneer geboren worden met, wat nu nog heet, een intersekselichaam helemaal geen sociaal-culturele gevolgen meer heeft, of wanneer de sociale constructie van man en vrouw niet meer bestaat. Dat is een goede ontwikkeling.4De sociale constructie van man en vrouw is de afgelopen decennia al veranderd – dat is een teken dat dynamische elementen binnen de definitie van intersekse geen probleem zijn.
Soms wordt door intersekseorganisaties een iets afwijkende definitie gebruikt, bijvoorbeeld een definitie die meer is afgestemd op leken, maar ook dan is de kern dat intersekse a) is aangeboren en b) dat het lichaam niet past binnen het beeld dat de maatschappij heeft van man en vrouw.
Verouderde definities
Verouderde definities van intersekse waren gebaseerd op de medische visie waarin lichamelijke verschillen werden gezien als een medisch probleem. Die definities verwezen bijvoorbeeld naar hormonen, chromosomen en genitaliën. Hierdoor werd de indruk gewekt dat intersekse te genezen was door het lichaam aan te pasen aan de wensen van de maatschappij. Door verouderde definities die niet op mensenrechten waren gebaseerd, wordt ten onrechte vaak gedacht:
- dat intersekse over geslachtschromosomen 3636: Geslachtschromosomen zijn niet bepalend voor iemands geslacht.Het is een misvatting dat geslachtschromosomen het geslacht bepalen., geslachtshormonen 3838: Geslachtshormonen zijn niet geslachtsbepalend.Het is een misvatting dat hormonen geslachtspecifiek zijn. en genitaliën 3737: Mensen worden niet bepaald door hun geslachtsorganen.Het is een misvatting dat vrouwen mensen met een baarmoeder zijn (of dat mensen met een baarmoeder vrouw zijn). gaat,
- dat intersekse een te genezen ziekte is 9191: Intersekse kan niet en hoeft niet te worden genezen.Het is een misvatting dat intersekse kinderen genezen kunnen worden.,
- dat intersekse alleen genitaliën betreft 1919: Intersekse gaat niet over genitaliën.Het is een misvatting dat intersekse over genitaliën gaat.,
- dat intersekse mensen een penis én een vagina hebben 4040: De penis en de clitoris zijn verschillende ontwikkelingen van hetzelfde lichaamsmateriaal.Het is een misvatting dat intersekse mensen een penis én een vagina hebben. of tweeslachtig zijn 4141: Intersekse is niet hetzelfde als tweeslachtigheid.Het is een misvatting dat intersekse mensen tweeslachtig zijn.,
- dat alleen kinderen waarvan bij de geboorte het geslacht niet (meteen) kon worden vastgesteld intersekse zijn 2222: Intersekse mensen delen bepaalde ervaringen, niet lichaamskenmerken.Het is een misvatting dat alleen kinderen van wie het geslacht niet kan worden vastgesteld, intersekse zijn.,
- dat intersekse alleen over jonge kinderen gaat 2323: De doorleefde ervaring van intersekse mensen bestrijkt hun hele leven, niet alleen hun kindertijd.Het is een misvatting dat intersekse alleen over heel jonge kinderen gaat.,
- dat alle intersekse mensen (genitale) operaties hebben ondergaan 2424: De meeste intersekse mensen hebben gelukkig geen nnmb meegemaakt.Het is een misvatting dat alle intersekse kinderen geopereerd zijn of meerdere operaties hebben gehad.,
- dat alle intersekse mensen geen kinderen kunnen krijgen 2525: Ook intersekse mensen hebben een kinderwens.Het is een misvatting dat intersekse mensen onvruchtbaar zijn en geen kinderen kunnen krijgen.,
- dat intersekse mensen geen man of vrouw zijn 2929: De meeste intersekse mensen zijn man of vrouw.Het is een misvatting dat intersekse mensen geen man of vrouw kunnen zijn.)
- dat intersekse een gekozen identiteit is 1414: Intersekse komt niet voort uit ‘identiteitsdenken’ of ‘identiteitspolitiek’.Het is een misvatting dat intersekse voortkomt uit ‘identiteitsdenken’ of ‘identiteitspolitiek’.),
- dat intersekse mensen transgender 2626: Intersekse is niet hetzelfde als transgender.Het is een misvatting dat intersekse mensen transgender zijn (en ook dat trans mensen intersekse zijn). of non-binair zijn 2828: Intersekse is niet hetzelfde als non-binair, maar kan wel samengaan.Het is een misvatting dat alle intersekse personen non-binair zijn. en een X als geslachtsregistratie wensen 3030: Een X in het paspoort moet voor alle Nederlanders beschikbaar komen.Het is een misvatting dat alle intersekse mensen een X in hun paspoort willen., en
- dat (inter)sekse en (trans)gender niets met elkaar te maken hebben 2727: Intersekse en transgender hebben belangrijke raakvlakken.Het is een misvatting dat intersekse en trans over iets anders gaan..
Bovenstaande misvattingen over wat intersekse is, zijn het gevolg van verouderde definities en vormden de basis van ernstige mensenrechtenschendingen. Ze staan los van wat intersekse werkelijk is, maar blijven in de maatschappelijke discussie over de rechten van intersekse mensen hardnekkig de kop opsteken.
Details
Over de definitie van intersekse valt veel meer te zeggen. Onderstaande teksten zijn van belang voor wat in verdere hoofdstukken wordt gezegd, maar zijn niet voor iedereen belangrijk.
Standpunt NNID
Het is precies duidelijk wat intersekse is
De definitie ‘intersekse is de doorleefde ervaring van de sociaal-culturele gevolgen van het geboren worden met een lichaam dat niet past binnen de normatieve sociale constructie van man en vrouw’ maakt duidelijk wie zichzelf een intersekse persoon kan noemen. Net als bij, bijvoorbeeld, begrippen als man, vrouw, homo, lesbisch, bi, mannelijk, vrouwelijk en non-binair, hebben intersekse personen geen medische verklaring nodig om te bewijzen dat ze intersekse zijn.
Wat mensen zeggen
Alleen maar een verkleining gedaan
Ik was bij (naam dokter) op gesprek, dus ik heb documenten naar haar doorgestuurd, ik wilde weten: wat is er aan de hand? Toen zei zij dat ik niet intersekse ben. Echt zo’n stapel documenten, toen dacht ik echt: hè? Ja, er is alleen maar een ver-kleining gedaan en of even iemand mag kijken. En toen kwam gewoon echt iemand op me af, alles aftasten, ook inwendig. Maar dat vond ik toen zo heftig, toen ben ik helemaal… Dus bij een eerste afspraak gelijk, het was niet eens bij een gynaeco-loog, die kwam dan gewoon in dat kamertje. Ik dacht echt: ik werd een soort seksueel aangerand, verkracht, door een arts. Dus dat heeft wel impact op me gehad. Dat merkte ik bij EMDR ook, dat ik dacht: dit is echt keihard over mijn grenzen heen gegaan. [a]
— Jip, 36 jaar – 2023
Want bijna niemand weet wat intersekse is
Ja, vooral enthousiaste reacties [op de coming-out]. En wat goed. En wat tof. En eigenlijk ook verder heel veel mensen die er heel weinig boodschap denk ik aan hadden. Want bijna niemand weet wat intersekse is.Dus niemand reageert hier geschokt op. Ik kan dit midden op de Dam schreeuwen: ik ben intersekse. En iedereen denkt: ‘Ja, leuk voor je. Kun je nou even je mond dichthouden? Je verstoort de duiven’. Mensen hebben geen idee wat het is over het algemeen.[b]
— Annelies, 35 jaar – 2020