MISVATTINGEN#1Definitie van intersekse

  1. Definitie van Intersekse: Er zijn diverse definities van intersekse, afhankelijk van de context (wetenschap, algemeen publiek, scholieren). De kern is dat intersekse verwijst naar de ervaringen van mensen die geboren zijn met een lichaam dat niet overeenkomt met het maatschappelijke beeld van man of vrouw.
  2. Dynamiek van het Begrip: Intersekse is een doorleefde ervaring die verweven is met sociaal-culturele gevolgen en de normatieve sociale constructies van man en vrouw. Deze dynamische elementen kunnen veranderen naarmate de maatschappij en haar percepties evolueren.
  3. Identiteit en Oriëntatie: Een intersekse persoon heeft zowel een genderidentiteit als een seksuele oriëntatie, onafhankelijk van hun intersekse status. Hun genderidentiteit kan mannelijk, vrouwelijk of non-binair zijn, en hun seksuele oriëntatie is net zo divers als bij niet-intersekse mensen.
  4. Essentialisme en Constructie: Intersekse is zowel essentialistisch (aangeboren) als sociaal geconstrueerd (hoe de maatschappij erop reageert). Dit heeft gevolgen voor hoe intersekse mensen zich in de samenleving positioneren en hoe ze worden waargenomen.
  5. Intersekse en Seksediversiteit: Intersekse is een onderdeel van seksediversiteit, dat alle variaties van geslacht omvat, zonder de beperkingen van de sociale constructies van man en vrouw. De meeste intersekse mensen identificeren zich als man of vrouw, ondanks hun lichamelijke variatie.

HOOFDSTUK 1

Wat is de definitie van intersekse?

Ten onrechte wordt dikwijls gedacht dat er geen duidelijke definitie van intersekse bestaat. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op definitie zelf en op de drie dynamische elementen in de definitie. Door de dynamische elementen blijft de definitie geldig als visies in de samenleving veranderen. Samen of ieder voor zich kunnen de dynamische elementen er toe leiden dat het woord intersekse zijn betekenis verliest.

NNID gebruikt de volgende definitie:1Van de definitie die hier wordt genoemd, is een iets minder nauwkeurige versie afgeleid die beter bruikbaar is buiten de wetenschap: ‘De term intersekse verwijst naar de ervaringen van mensen die geboren zijn met een lichaam dat niet voldoet aan het beeld van man of vrouw zoals de maatschappij dat hanteert.’ (Zie ook https://www.seksediversiteit.nl/basis/definitie/) In deze publicatie wordt een nog verder vereenvoudigde versie geïntroduceerd die, bijvoorbeeld, geschikt is voor scholieren: ‘Intersekse gaat over de ervaringen van mensen die geboren zijn met een lichaam dat niet overeenkomt met het beeld dat de meeste mensen hebben van man en vrouw’. Deze verkorte definities hebben als nadeel dat een ervaring niet hetzelfde is als de doorleefde ervaring; dit kan tot gevolg hebben dat mensen ten onrechte denken dat intersekse een keuze is 9090: Om de interseksegemeenschap te kunnen begrijpen is doorlopend sociaalwetenschappelijk onderzoek noodzakelijk.Het is een misvatting dat doorleefde ervaring hetzelfde is als ervaring..

Intersekse2Of het Engelse intersex. Sommige gezondheidswerkers zeggen dat intersex alleen geldt voor kinderen bij wie het geslacht niet is kunnen worden vastgesteld. Dat standpunt is onjuist, want in 2006 hebben gespecialiseerde gezondheidswerkers nadrukkelijk afstand gedaan van het woord intersex en dat vervangen door DSD 4242: DSD is duidelijk gedefinieerd, maar de voorbeeld-classificatie is, hoewel veel gebruikt, niet volledig..Het is een misvatting dat er meerdere definities van DSD zijn. (specifiek Tabel 2 op pagina 55). In 44: Er is maar één soort intersekse.Het is een misvatting dat er verschillende soorten intersekse zijn. wordt uitgelegd dat er maar een intersekse (of intersex) bestaat[2 , 3].is de doorleefde ervaring van de sociaal-culturele gevolgen van het geboren worden met een lichaam dat niet past binnen de normatieve sociale constructie van man en vrouw.[1]

Voordat dieper op de definitie wordt ingegaan, moet eerst worden gezegd dat een intersekse persoon (met spatie) een persoon met een doorleefde intersekse ervaring is; dus boven alles een persoon 1515: Intersekse is een bijvoeglijk naamwoord .Het is een misvatting dat intersekse een zelfstandig naamwoord is.. Het geslacht kan man of vrouw zijn; de genderidentiteit van die persoon kan mannelijk, vrouwelijk, of non-binair zijn 88: Sekse is een spectrum, geen dichotomie.Het is een misvatting dat sekse een dichotomie is., 99: Intersekse betekent niet ‘tussen man en vrouw’.Het is een misvatting dat intersekse ‘tussen man en vrouw’ betekent., 1010: Intersekse is geen ‘derde sekse’.Het is een misvatting dat intersekse een derde sekse is., 2929: De meeste intersekse mensen zijn man of vrouw.Het is een misvatting dat intersekse mensen geen man of vrouw kunnen zijn.. Tot wie intersekse personen zich seksueel of romantisch aangetrokken voelen, is net zo divers als bij andere mensen. Zowel genderidentiteit als seksuele oriëntatie staan los van intersekse, maar intersekse mensen hebben net als andere mensen een genderidentiteit en een seksuele oriëntatie.

Drie dynamische elementen

De drie dynamische elementen van de definitie uitgelegd. Doorleefde ervaring: dat iemand het zelf heeft meegemaakt, dus dat hij/zij/hen het 'beleefd' heeft. Het gaat niet om het verhaal zelf, maar om de invloed de de beleving heeft op zijn/haar/hun leven. Sociaal-culturele gevolgen: De effecten op de positie en het functioneren van een persoon in de samenleving, inclusief factoren als omgeving, relaties met anderen, werk, gezondheid en welijn. Normatieve sociale constructie van man en vrouw: Het beeld van man en vrouw zoals dat in de maatschappij leeft. Dit beeld is gebaseerd op wensen, verplichtingen en aannames, maar niet o wetenschappelijk bewijs. Anders gezegd: Intersekse gaat over de ervaringen van mensen die geboren zijn met een lichaam dat niet overeenkomt met het beed dat de meeste mensen hebben van man en vrouw.

De wetenschappelijke definitie van intersekse met drie dynamische (veranderlijke) elementen en een eenvoudiger definitie voor algemeen spraakgebruik.

De definitie bevat drie dynamische elementen: de doorleefde ervaring3Zie pagina 207 voor de betekenis van de term doorleefde ervaring. Voor nu is de letterlijke betekenis ‘dat wat je zelf hebt meegemaakt’ voldoende. , de sociaal-culturele gevolgen, en de normatieve sociale constructies van man en vrouw. Deze elementen zullen in de loop van de tijd veranderen. Dit betekent dat intersekse over, bijvoorbeeld, 50 jaar heel anders zal zijn dan wat wij nu onder intersekse verstaan. Maar de definitie kan nog steeds hetzelfde zijn.

Het is ook mogelijk dat het begrip intersekse helemaal verdwijnt, bijvoorbeeld wanneer geboren worden met, wat nu nog heet, een intersekselichaam helemaal geen sociaal-culturele gevolgen meer heeft, of wanneer de sociale constructie van man en vrouw niet meer bestaat. Dat is een goede ontwikkeling.4De sociale constructie van man en vrouw is de afgelopen decennia al veranderd – dat is een teken dat dynamische elementen binnen de definitie van intersekse geen probleem zijn.

Soms wordt door intersekseorganisaties een iets afwijkende definitie gebruikt, bijvoorbeeld een definitie die meer is afgestemd op leken, maar ook dan is de kern dat intersekse a) is aangeboren en b) dat het lichaam niet past binnen het beeld dat de maatschappij heeft van man en vrouw.

Verouderde definities

Verouderde definities van intersekse waren gebaseerd op de medische visie waarin lichamelijke verschillen werden gezien als een medisch probleem. Die definities verwezen bijvoorbeeld naar hormonen, chromosomen en genitaliën. Hierdoor werd de indruk gewekt dat intersekse te genezen was door het lichaam aan te pasen aan de wensen van de maatschappij. Door verouderde definities die niet op mensenrechten waren gebaseerd, wordt ten onrechte vaak gedacht:

Bovenstaande misvattingen over wat intersekse is, zijn het gevolg van verouderde definities en vormden de basis van ernstige mensenrechtenschendingen. Ze staan los van wat intersekse werkelijk is, maar blijven in de maatschappelijke discussie over de rechten van intersekse mensen hardnekkig de kop opsteken.

Details

Over de definitie van intersekse valt veel meer te zeggen. Onderstaande teksten zijn van belang voor wat in verdere hoofdstukken wordt gezegd, maar zijn niet voor iedereen belangrijk.

Het lijkt misschien alsof een intersekse persoon in deze definitie geen invloed heeft op de doorleefde ervaring; het is immers de maatschappij die verantwoordelijk is voor de normatieve sociale constructie. Toch kan iedere intersekse persoon de eigen doorleefde ervaring beïnvloeden en kan iedere intersekse persoon tot op zekere hoogte, beperkt door in de maatschappij heersende normen, zichzelf vormen.5In de betekenis van zelfstandig een beeld van zichzelf vormen, voor zichzelf en voor anderen, en die kennis gebruiken om beslissingen in het leven te nemen. Zelfstandig, maar wel beïnvloed door anderen, vergelijkbaar met hetgeen de Franse ontwikkelingspsycholoog Jean Piaget formuleerde voor zijn cognitieve ontwikkelingstheorie: via assimilatie (aanpassing), accommodatie (vergaren van kennis), en equilibratie (steeds complexer ‘koppelen’ van kennis).Een intersekse persoon is immers zelf deel van de maatschappij. Daarom is intersekse een levenstraject waarin individuele keuzes, naast tal van andere invloeden, een positieve of een negatieve invloed hebben op elk van de drie dynamische elementen in de definitie – een leven lang.

Hoewel alleen in de wetenschappelijke definitie het uit de sociologie afkomstige begrip doorleefde ervaring wordt gebruikt, is het belangrijk om te weten dat dat dit begrip niet hetzelfde is als ervaring. Dat het woord ervaring toch gebruikt wordt in de verkorte definities, is omdat de precieze betekenis van doorleefde ervaring bij veel mensen onbekend is. In 9090: Om de interseksegemeenschap te kunnen begrijpen is doorlopend sociaalwetenschappelijk onderzoek noodzakelijk.Het is een misvatting dat doorleefde ervaring hetzelfde is als ervaring. wordt uitgelegd wat het begrip doorleefde ervaring inhoudt en wat de gevolgen ervan zijn voor wetenschappelijk onderzoek. Hier volstaat te zeggen dat intersekse niet een ‘ervaring’ is als iets dat iedereen op een willekeurig moment in het leven kan overkomen.Misvattingen over de definitie van intersekse

Dat het lichaam niet past binnen de normatieve sociale constructie van man en vrouw, betekent niet dat intersekse mensen zich geen man of vrouw kunnen voelen 99: Intersekse betekent niet ‘tussen man en vrouw’.Het is een misvatting dat intersekse ‘tussen man en vrouw’ betekent., 1010: Intersekse is geen ‘derde sekse’.Het is een misvatting dat intersekse een derde sekse is.. Integendeel, de meeste intersekse mensen identificeren zich als man of vrouw.6Het percentage mensen dat zich als non-binair identificeert is wel hoger dan onder de rest van de samenleving.Intersekse mensen hoeven geen geslachtsbevestigende operaties te ondergaan voordat zij zich als man of vrouw kunnen identificeren.7Ten onrechte leeft onder sommige gezondheidswerkers en ouders de gedachte dat intersekse en zichzelf identificeren als man of vrouw, elkaar uitsluiten; The Royal College of Pathologists of Australasia zegt bijvoorbeeld “Intersekse personen kunnen ervoor kiezen om intersekse te blijven in plaats van zich te identificeren als man of vrouw. 44: Er is maar één soort intersekse.Het is een misvatting dat er verschillende soorten intersekse zijn.” Dit staat haaks op wat intersekseorganisaties zeggen 55: Intersekse gaat niet om variaties /verschillen in geslachtskenmerken.Het is een misvatting dat intersekse om variaties/verschillen in geslachtskenmerken gaat. en conflicteert met het recht om zichtbaar jezelf te zijn. Een nnmb of een zelf gekozen geslachtsbevestigende behandeling maakt ook geen einde aan de intersekse-ervaring 6060: Geslachtsbevestigende operaties resulteren niet in ‘normale’ genitaliën.Het is een misvatting dat operaties ‘normale’ genitaliën opleveren., 6363: Intersekse is geen medische conditie die genezen moet worden.Het is een misvatting dat een kind na een nnmb niet meer intersekse is..

De definitie van intersekse is gedeeltelijk essentialistisch (‘geboren worden met een lichaam’) en gedeeltelijk sociaal geconstrueerd (de drie dynamische elementen). Dat intersekse niet absoluut essentialistisch is en ook niet absoluut een sociaal-cultureel construct, heeft gevolgen voor de positie van intersekse mensen in de samenleving 1414: Intersekse komt niet voort uit ‘identiteitsdenken’ of ‘identiteitspolitiek’.Het is een misvatting dat intersekse voortkomt uit ‘identiteitsdenken’ of ‘identiteitspolitiek’., 8989: Patiëntenpopulaties leiden tot een grote selectiebias waardoor onderzoeksresultaten niet generaliseerbaar zijn.Het is een misvatting dat onderzoekspopulaties probleemloos uit patiëntenpopulaties kunnen worden geselecteerd..

Dit is een belangrijk gegeven voor de interseksegemeenschap, want het betekent dat intersekse niet pas ontstond toen iemand dat woord bedacht. Intersekse mensen hebben altijd bestaan (natuur/essentialistisch). Maar de gevolgen daarvan veranderen van tijd tot tijd, al naar gelang de normen wijzigen (cultuur/constructionistisch) 8686: De interseksegemeenschap bestaat en heeft altijd al deel uitgemaakt van de samenleving.Het is een misvatting dat er geen interseksegemeenschap bestaat..

In de maatschappij bestaat vaak een dualistisch beeld van geslacht. Daarin wordt uitgegaan van een lichamelijk geslacht (sekse: man of vrouw) dat bewoond wordt door een geestelijk geslacht (genderidentiteit: mannelijk of vrouwelijk).8Dat dualistische beeld komt naar voren bij transgenders die zeggen dat zij geboren zijn in het verkeerde lichaam.Maar genderidentiteit kan niet zonder een lichaam bestaan en kan ook niet van dat lichaam worden gescheiden.9Dit is vergelijkbaar met het denken dat de mens een lichaam én een ziel heeft – een ziel die kan voortleven als het lichaam al lang is vergaan. Hoewel dat beeld troost geeft aan mensen die dierbaren zijn verloren, is er geen enkel wetenschappelijk bewijs voor zo’n dualistische visie.Dat geldt ook voor sekse; een lichaam is meer dan alleen de geslachtskenmerken. Sekse en genderidentiteit zijn niet meer dan kenmerken van een lichaam. Dit monistische beeld gaat er vanuit dat sekse en genderidentiteit manifestaties zijn van het (menselijk) lichaam en niet gescheiden kunnen worden beschouwd van dat lichaam. In een monistische visie bestaat er diversiteit in sekse en in gender, maar die diversiteit kan nimmer als ziekte worden beschouwd, net zomin als iemands haarkleur als ziekte kan worden beschouwd.

Toch is dat precies wat gezondheidswerkers doen: zij ontkoppelen sekse en genderidentiteit van de persoon en brengen de diversiteit daarvan onder in ziekten: dsd en genderincongruentie. De dualistische visie en het afsplitsen van een deel dat vervolgens tot ziekte worden benoemd, komt gezondheidswerkers goed van pas omdat het ze de gelegenheid geeft beslissingen over sekse en genderidentiteit te nemen zonder dat de persoon in kwestie daar zelf zeggenschap over heeft. Zowel intersekseactivisme als transactivisme is sterk gericht op het terugvorderen van sekse en genderidentiteit als een kenmerken van het lichaam, in plaats van een ziekte. Bij intersekse personen wordt dit proces demedicaliseren genoemd 143143: Demedicalisering is noodzakelijk; het leidt tot goedkopere én betere zorg voor intersekse mensen.Het is een misvatting dat demedicalisering niet nodig is. en bij trans personen depathologiseren, maar in grote lijnen komt het op hetzelfde neer.

Seksediversiteit is het volledige spectrum van variatie in geslacht, onbeperkt door de grenzen die schijnbaar gesteld worden door de normatieve sociale constructies van man en vrouw. Daarmee is seksediversiteit een inclusieve aanduiding: de term geldt voor ieder mens.

Intersekse is het deel van seksediversiteit dat door de maatschappij wordt gezien als niet passend binnen de normatieve sociale constructie van man en vrouw. Dit betekent niet dat intersekse personen geen man of vrouw (kunnen) zijn; de meeste intersekse mensen zijn man of vrouw 99: Intersekse betekent niet ‘tussen man en vrouw’.Het is een misvatting dat intersekse ‘tussen man en vrouw’ betekent., 2929: De meeste intersekse mensen zijn man of vrouw.Het is een misvatting dat intersekse mensen geen man of vrouw kunnen zijn., 3737: Mensen worden niet bepaald door hun geslachtsorganen.Het is een misvatting dat vrouwen mensen met een baarmoeder zijn (of dat mensen met een baarmoeder vrouw zijn)., alleen geeft de maatschappij deze mensen niet volledig en onvoorwaardelijk toegang tot de geslachten man en vrouw zoals de maatschappij die hanteert 105105: Intersekse mensen worden gepest, gediscrimineerd, en buitengesloten.Het is een misvatting dat intersekse mensen niet gepest, gediscrimineerd, buitengesloten, en aangevallen worden., 132132: De rechten van intersekse mensen worden op tal van gebieden geschonden.Het is een misvatting dat mensenrechtendeskundigen alleen een probleem hebben met de aantasting van de lichamelijke integriteit van intersekse kinderen.. Om die reden moet interseksebeleid gericht zijn op veranderingen van de maatschappij en niet op verandering van intersekse personen 106106: Interseksebeleid moet op de maatschappij gericht zijn, niet op intersekse mensen.Het is een misvatting dat interseksebeleid alleen op intersekse personen gericht moet zijn., 126126: Intersekse-emancipatie vindt plaats in de maatschappij; artsen spelen daarin een ondergeschikte rol.Het is een misvatting dat artsen de grootste bedreiging vormen voor de lichamelijke integriteit en autonomie van intersekse mensen..

Standpunt NNID

Het is precies duidelijk wat intersekse is

De definitie ‘intersekse is de doorleefde ervaring van de sociaal-culturele gevolgen van het geboren worden met een lichaam dat niet past binnen de normatieve sociale constructie van man en vrouw’ maakt duidelijk wie zichzelf een intersekse persoon kan noemen. Net als bij, bijvoorbeeld, begrippen als man, vrouw, homo, lesbisch, bi, mannelijk, vrouwelijk en non-binair, hebben intersekse personen geen medische verklaring nodig om te bewijzen dat ze intersekse zijn.

Wat mensen zeggen


  • Alleen maar een verkleining gedaan
    Ik was bij (naam dokter) op gesprek, dus ik heb documenten naar haar doorgestuurd, ik wilde weten: wat is er aan de hand? Toen zei zij dat ik niet intersekse ben. Echt zo’n stapel documenten, toen dacht ik echt: hè? Ja, er is alleen maar een ver-kleining gedaan en of even iemand mag kijken. En toen kwam gewoon echt iemand op me af, alles aftasten, ook inwendig. Maar dat vond ik toen zo heftig, toen ben ik helemaal… Dus bij een eerste afspraak gelijk, het was niet eens bij een gynaeco-loog, die kwam dan gewoon in dat kamertje. Ik dacht echt: ik werd een soort seksueel aangerand, verkracht, door een arts. Dus dat heeft wel impact op me gehad. Dat merkte ik bij EMDR ook, dat ik dacht: dit is echt keihard over mijn grenzen heen gegaan. [a]
    — Jip, 36 jaar – 2023

  • Want bijna niemand weet wat intersekse is
    Ja, vooral enthousiaste reacties [op de coming-out]. En wat goed. En wat tof. En eigenlijk ook verder heel veel mensen die er heel weinig boodschap denk ik aan hadden. Want bijna niemand weet wat intersekse is.Dus niemand reageert hier geschokt op. Ik kan dit midden op de Dam schreeuwen: ik ben intersekse. En iedereen denkt: ‘Ja, leuk voor je. Kun je nou even je mond dichthouden? Je verstoort de duiven’. Mensen hebben geen idee wat het is over het algemeen.[b]
    — Annelies, 35 jaar – 2020

  1. Cense M, Marinus MA. Als seks(e) niet vanzelfsprekend is: Een levensloopperspectief op de relationele en seksuele ontwikkeling van jonge intersekse personen. Nijmegen/Utrecht: Rurtgers / Stichting NNID, 16 februari 2023 2023. Rapport Nr. NNID Onderzoek 2023-01. ISBN 9789493106062.
  2. Houtveen A. Podcast #6 “Mensen hebben over het algemeen geen idee wat intersekse is”, Komt een mens bij de dokter [Podcast]. Utrecht: Alliantie Gezondheid op Maat; 2020 [geraadpleegd 8 juli 2023]. juli 2020. URL: https://www.komteenmensbijdedokter.nl/knowledge/podcast-6-mensen-hebben-over-het-algemeen-geen-idee-wat-intersekse-is/.

Letterlijk citaat mensenrechtenparadigma
Letterlijk citaat Medisch paradigma
Uitspraak/aanbeveling/citaat mensenrechten institutie of – authoriteit
Citaat van boek  of (peer-reviewed) artikel, niet aan één auteur toe te wijzen,
ongeacht het paradigma

  1. van der Have MJ, van Heesch MA. Intersex, a post-medicine definition [Powerpoint Slides]. WPATH 24th Scientific Symposium. Amsterdam, the Netherlands,2016.
  2. Hughes IA, Houk C, Ahmed SF, Lee PA, Lwpes Consensus Group, Espe Consensus Group. Consensus statement on management of intersex disorders. Arch Dis Child. 2006;91(7):554-563. https://doi.org/10.1136/adc.2006.098319
  3. Lee PA, Houk CP, Ahmed SF, Hughes IA. Consensus statement on management of intersex disorders. Pediatrics. 2006;118(2):e488-e500. https://doi.org/10.1542/peds.2006-0738
VORIGE (/)
MENU
VOLGENDE (2)