MISVATTINGEN#InleidingInleiding



  1. Wettelijke Regulering Vereist: Het document Misvattingen over intersekse pleit voor strikte wettelijke regulering van geslachtsbevestigende behandelingen bij intersekse personen om een einde te maken aan 70 jaar van onbeschermde medische praktijken die zonder toestemming plaatsvinden.
  2. Intersekse Misverstanden Aangepakt: De publicatie weerlegt 172 misvattingen over intersekse, en benadrukt dat intersekse niet gaat over een derde geslacht, maar over mensen wier lichamen variëren binnen de natuurlijke menselijke variatie van sekse.
  3. Rechten Schendingen: Het stelt dat de huidige praktijk van non-consensuele niet-noodzakelijke medische behandelingen (nnmb’s) in strijd is met ten minste veertien Europese en internationale mensenrechtenverdragen.
  4. Oproep voor een Verbod: Er is een brede internationale en nationale consensus over de behoefte aan een verbod op non-consensuele, niet-noodzakelijke medische behandelingen (nnmb’s) bij intersekse kinderen.
  5. Politieke Steun: In Nederland is er aanzienlijke politieke steun voor een dergelijk verbod, met tien politieke partijen in het demissionaire kabinet Rutte 4 die het idee onderschrijven.
  6. Verschil in Behandeling: De publicatie bekritiseert het feit dat de overheid en gezondheidswerkers inconsistent omgaan met soortgelijke situaties bij meisjesbesnijdenis, trans kinderen, en intersekse kinderen, waarbij verschillende standaarden worden gehanteerd.
  7. Zoeken naar Consistentie: Het rapport stelt dat een gelijkstelling van de leeftijdsgrenzen voor intersekse en trans individuen een stap kan zijn naar een consistent mensenrechten beleid.
  8. Behoud van Noodzakelijke Behandelingen: Ondanks de oproep tot regulering, erkent het rapport de mogelijkheid van genitale operaties wanneer deze medisch noodzakelijk zijn en van geslachtsbevestigende behandelingen met geïnformeerde toestemming door de persoon zelf.
  9. Bescherming van Toekomstige Rechten: De voorgestelde wettelijke regulering zou individuen de mogelijkheid geven om achteraf een klacht in te dienen indien zij onnodige behandelingen hebben ondergaan.
  10. Ethisch en Juridisch Pleidooi: Het rapport doet een beroep op ethische en juridische argumenten om de praktijk van nnmb’s te veranderen en de autonomie en lichamelijke integriteit van intersekse personen te respecteren.

Samenvatting aanbevelingen:

  1. Veranker de Rechten: De nieuwe Wettelijke Regulering moet het recht op lichamelijke integriteit en zelfbeschikking van intersekse personen beschermen door niet-noodzakelijke medische behandelingen zonder toestemming van de persoon zelf (nnmb’s) als mishandeling te definiëren.
  2. Wetgeving Tegen Meisjesbesnijdenis als Voorbeeld: De Wettelijke Regulering moet de wetgeving tegen meisjesbesnijdenis als model nemen, maar wel geslachtsbevestigende behandelingen toestaan op een vastgestelde leeftijd, met strenge strafrechtelijke consequenties voor overtredingen.
  3. Handhaving en Vervolging: Er moeten effectieve maatregelen worden genomen om naleving van de Wettelijke Regulering te garanderen en om daders te vervolgen.
  4. Feitelijke Discussie: De discussie over de Wettelijke Regulering moet gebaseerd zijn op feiten en weloverwogen argumenten om een eindeloze, feitenvrije discussie te vermijden.
  5. Gelijke Leeftijdsgrenzen: Het is raadzaam om de leeftijdsgrenzen voor medische behandelingen voor zowel intersekse personen als trans personen gelijk te trekken om zo te voldoen aan internationale verdragen.
  6. Reconciliatie: Er moet worden gewerkt aan verzoening tussen gezondheidswerkers, intersekse mensen en de Nederlandse Staat, met excuses van de staat om de weg vrij te maken voor wél noodzakelijke gezondheidszorg.
  7. Duidelijke Strafmaat: De voorgestelde straffen voor nnmb’s zijn in overeenstemming met huidige vergelijkbare wetgeving en zijn bedoeld om duidelijk te maken dat dergelijke ingrepen zonder toestemming verboden zijn.
  8. Omvang van Daderschap: De wet zal daderschap niet alleen beperken tot de uitvoerders van de nnmb, maar ook medeplichtigen en medeplegers zullen strafbaar zijn.
  9. Internationale Toepassing: Uitvoering van een nnmb in het buitenland moet ook strafbaar zijn volgens de Wettelijke Regulering.
  10. Verduidelijking van Behandelingen: De Brussels Collaboration on Bodily Integrity biedt richtlijnen die duidelijkheid verschaffen over wat als noodzakelijke en niet-noodzakelijke behandelingen beschouwd moet worden.

 


Kernbegrippen voor dit hoofdstuk : Argumenten, Autonomie, Behandelingen, Benadeling, Bescherming, Chromosoomvariatie, Definitie, Europees Verdrag, Excuses, Fysieke integriteit, Geïnformeerde Toestemming, Genitale Operatie, Geslachtsbevestigende Behandeling, Gezondheid, Gezondheidswerker, Internationaal Recht, Intersekse, Intersekse mensen, Intersekse Persoon, Klacht, Leeftijdsgrenzen, lichamelijke integriteit, Medisch Noodzakelijk, Medische Behandeling, Medische technologie, Meisjesbesnijdenis, Mensenrechtenschending, Mishandeling, misvattingen, Misvattingen Intersekse, MvdH, Nnmb Non-consensuele niet-noodzakelijke medische behandeling, Noodzaak, Normatieve Sociale Constructie, Noyon-Langemeijer-Remmelink, Nut, Overheid, Proxy Consent, Rechten, Rechten van het Kind, Rechtenschending, Reconciliatie, Regulering, Schending, Sociaal-culturele gevolgen, Standplaatsgebondenheid, Strafmaat, Strafrecht, Supranationaal Recht, Trans personen, Wet BIG, Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst, Wetboek van strafrecht, Wetenschap Wetenschappelijke onderbouwing, Wetgeving, Wetgeving tegen meisjesbesnijdenis, Wettelijke Regulering, WGBO, Zelfbeschikking .

Samengevat met AI en gecontroleerd door een redacteur.

Verwijzingen

Misvattingen over intersekse

Op weg naar wettelijke regulering geslachtsbevestigende behandelingen intersekse personen

Versie 2 van de publicatie Misvattingen over intersekse, weerlegt met wetenschappelijke onderbouwing 172 oneigenlijke argumenten tegen de door NNID gevraagde, wettelijke regulering geslachtsbevestigende behandelingen intersekse personen via het strafrecht. Kortweg, de Wettelijke Regulering. De oneigenlijke argumenten die uitstelbare behandelingen, zonder de vrije en volledig geïnformeerde toestemming van het kind, straffeloos mogelijk maken, worden stuk voor stuk afgepeld totdat we bij de kern van de zaak komen. De Nederlandse wetgever heeft al meer dan 70 jaar gefaald intersekse kinderen te beschermen. Die fout herstellen vraagt stevig ingrijpen. 1Iedere keer als ik eraan denk hoe lang die periode is, zeventig jaar, moet ik denken aan een uitspraak van de Amerikaanse astronoom, astrofysicus, kosmoloog, scepticus en wetenschapscommunicator Carl Sagan: “Een van de treurigste lessen uit de geschiedenis is deze: als we lang genoeg in de maling zijn genomen, zijn we geneigd elk bewijs van de maling te verwerpen. We zijn niet langer geïnteresseerd in het achterhalen van de waarheid. Het bedrog heeft ons gevangen. Het is eenvoudigweg te pijnlijk om te erkennen, zelfs voor onszelf, dat we zijn beetgenomen. Als je een charlatan eenmaal de macht over je geeft, krijg je die bijna nooit meer terug.[2]” Nnmb’s worden inmiddels al zolang toegepast dat bijna alle betrokken in de effectiviteit van deze gewoonte zijn gaan geloven en niemand meer om bewijs van die effectiviteit vraagt – bewijs dat overigens ontbreekt, al zeventig jaar lang. Gewoonte en het vaste geloof in effectiviteit maken dat er niet vanzelf een einde aan nnmb’s zal komen.

Intersekse

Intersekse is geen derde geslacht1010: Intersekse is geen ‘derde sekse’.Het is een misvatting dat intersekse een derde sekse is.. Intersekse is ook geen derde groep tussen ‘man’ en ‘vrouw’99: Intersekse betekent niet ‘tussen man en vrouw’.Het is een misvatting dat intersekse ‘tussen man en vrouw’ betekent.. De meeste intersekse mensen identificeren zich als man of vrouw88: Sekse is een spectrum, geen dichotomie.Het is een misvatting dat sekse een dichotomie is.; zij zijn ook niet herkenbaar als zijnde intersekse omdat zij deel uitmaken van de natuurlijke variatie die alle mensen kenmerkt.2Zie  2929: De meeste intersekse mensen zijn man of vrouw.Het is een misvatting dat intersekse mensen geen man of vrouw kunnen zijn., speciaal Figuur 5. Intersekse gaat niet zozeer over het geslacht van mensen, zelfs niet over de genderidentiteit, maar over de ervaring van het slechts onder medische voorwaarden toegelaten worden tot de categorieën man en vrouw. Dit wordt de doorleefde ervaring van intersekse mensen genoemd en is een belangrijk onderdeel van de definitie van intersekse11: Definitie van intersekse.Het is een misvatting dat onduidelijk is wat intersekse is.:

Intersekse is de doorleefde ervaring van de sociaal-culturele gevolgen van het geboren worden met een lichaam dat niet past binnen de normatieve sociale constructie van man en vrouw[1]

Dat betekent dat intersekse ook van belang is voor mensen bij wie het geslacht al bij, of voor, de geboorte correct wordt vastgesteld; door medische technologie als NIPT, PGD, cfDNA en zeer vroege echografie, is er een grote kans dat zwangerschappen bij chromosoomvariaties op advies van gezondheidswerkers of angst bij ouders onnodig worden afgebroken9191: Intersekse kan niet en hoeft niet te worden genezen.Het is een misvatting dat intersekse kinderen genezen kunnen worden..

Per saldo, zo zeggen deskundigen, worden minstens veertien in Europese- en internationale-verdragen vastgelegde rechten van intersekse mensen geschonden132132: De rechten van intersekse mensen worden op tal van gebieden geschonden.Het is een misvatting dat mensenrechtendeskundigen alleen een probleem hebben met de aantasting van de lichamelijke integriteit van intersekse kinderen..

NNMB’s

De internationale interseksegemeenschap zet zich al sinds midden jaren 1990 in voor het beëindigen van non-consensuele niet-noodzakelijke medische behandelingen die nog steeds8080: Nnmb’s komen in Nederland nog steeds voor.Het is een misvatting dat dit soort operaties tegenwoordig niet meer voorkomt. worden uitgevoerd op intersekse kinderen. Niet-noodzakelijk omdat de behandelingen kunnen worden uitgesteld zonder dat de gezondheid van het kind in gevaar komt. Non-consensueel omdat bij niet-noodzakelijke medische behandelingen gewacht moet worden tot het kind oud genoeg is om zelf toestemming te geven.  Verder wordt in deze publicatie gesproken over nnmb’s – zie bijlageA: NnmbA: Woordenlijst: van ‘normaliserende’ behandeling tot zorg.Het is een misvatting dat taal niet belangrijk is. van Misvattingen over intersekse voor de definitie van dit acroniem.

Is het nu tijd voor zo’n verbod? De Verenigde Naties, de Raad van Europa, en het Europees Parlement zijn voor een verbod.3Zie bijageBB: Intersekserechten worden erkend door instanties en in verdragen.Het is een misvatting dat onduidelijk is wat de rechten van intersekse mensen zijn. voor een beknopt overzicht van instanties die, in verschillende bewoordingen, nnmb’s hebben veroordeeld. In Nederland hadden tien politieke partijen, samen 109 zetels in de Tweede Kamer, in het Regenboogstembusakkoord eveneens gezegd voor een verbod op nnmb’s te zijn. Ook het inmiddels demissionaire kabinet Rutte 4 had aangegeven het Regenboogstembusakkoord te volgen. Maar er is ook tegenstand: na de verkiezingen van 2023 zijn er nog maar 75 kamerleden die zich nadrukkelijk hebben uitgesproken voor de bescherming van intersekse kinderen.

Vrijwel altijd is die tegenstand gebaseerd op misvattingen over intersekse. In deze publicatie worden 172 van die misvattingen besproken en gelinkt aan een voorstel voor de wettelijke regulering van geslachtsbevestigende behandelingen voor intersekse personen via het strafrecht. Dit voorstel is opgenomen in Misvattingen over intersekse152152: NNID vraagt een wettelijke regulering van geslachtsbevestigende behandelingen voor intersekse personen, geen algemeen verbod op geslachtsbevestigende behandelingen.Het is een misvatting dat de interseksebeweging een verbod wil op normaliserende behandelingen.. Waarom niet met dat hoofdstuk wordt begonnen (of geëindigd) heeft te maken met die 171 andere misvattingen, ze zijn vaak niet los van elkaar te zien.

Het voorstel voor de wettelijke regulering geslachtsbevestigende behandelingen intersekse personen via het strafrecht, staat beschreven in hoofdstuk152152: NNID vraagt een wettelijke regulering van geslachtsbevestigende behandelingen voor intersekse personen, geen algemeen verbod op geslachtsbevestigende behandelingen.Het is een misvatting dat de interseksebeweging een verbod wil op normaliserende behandelingen.

In de politiek en ook door gezondheidswerkers4Specifiek dat deel van de gezondheidswerkers dat al jaren goede wetgeving tegen nnmb’s onbespreekbaar maakt171171: Overleg over nnmb’s met gezondheidswerkers is bewezen ineffectief gebleken.Het is een misvatting dat overleg beter werkt dan de Wettelijke Regulering. door een onjuist en tamelijk belachelijk beeld te schetsen van hulpbehoevende patiënten en artsen die in de gevangenis zitten. Zie hoofdstuk5454: Argumenten van anderen dan de patiënt zelf mogen niet leiden tot een geslachtsbevestigende behandeling.Het is een misvatting dat jong opereren grote voordelen heeft (en andere argumenten voor vroege chirurgie). voor een overzicht van de meest gebruikte argumenten en hoofdstuk151151: Argumenten voor nnmb’s zijn gebaseerd op drogredenen.Het is een misvatting dat er goede redenen zijn om nnmb’s niet wettelijk te reguleren. voor door gezondheidswerkers gebruikte frames). wordt vaak het woord ‘verbod’ gebruikt. Maar dat is niet wat NNID vraagt5Ook de verdragscomités van de Verenigde Naties vragen niet om een algeheel verbod maar om een wettelijke regulering. Het VN-Comité tegen Foltering beveelt Nederland aan “De nodige wetgevende, administratieve en andere maatregelen te nemen om de eerbiediging van de fysieke integriteit en de autonomie van intersekse personen te waarborgen en ervoor te zorgen dat niemand tijdens de zuigelingen- of kinderjaren wordt onderworpen aan niet-urgente medische of chirurgische ingrepen om het geslacht van het kind te bepalen zonder zijn of haar geïnformeerde toestemming;” Het VN-kinderrechtencomité zegt: “Verbied het uitvoeren van onnodige medische of chirurgische behandelingen bij intersekse kinderen wanneer die procedures veilig kunnen worden uitgesteld tot kinderen in staat zijn hun geïnformeerde toestemming te geven, en zorg voor genoegdoening voor kinderen die een onnodige behandeling hebben gekregen”. Zie hoofdstuk147147: Er zijn goede redenen om nnmb’s wettelijk te reguleren.Het is een misvatting dat er geen specifieke reden is om nu tot regulering van nnmb’s te komen. voor uitgebreide informatie over wat deze twee VN-verdragscomités over intersekse zeggen.; noodzakelijke genitale operaties blijven gewoon mogelijk166166: De Wettelijke Regulering vormt geen beperking voor behandelingen aan het genitaal die aantoonbaar medisch noodzakelijke zijn of waarvoor het kind zelf vrije en volledig geïnformeerde toestemming heeft gegeven.Het is een misvatting dat regulering alle medische behandelingen aan het genitaal onmogelijk maakt. en geslachtsbevestigende behandelingen blijven mogelijk vanaf het moment dat het kind oud genoeg is om daar zelf vrije en volledig geïnformeerde toestemming voor te geven152152: NNID vraagt een wettelijke regulering van geslachtsbevestigende behandelingen voor intersekse personen, geen algemeen verbod op geslachtsbevestigende behandelingen.Het is een misvatting dat de interseksebeweging een verbod wil op normaliserende behandelingen.. En zelfs voor die tijd hebben artsen en ouders het recht en de mogelijkheid om te beslissen tot een geslachtsbevestigende behandeling als naar de mening van experts (waaronder een onafhankelijke psycholoog) en in overleg met het kind, zo’n behandeling in het belang van het kind niet uitgesteld kan worden. Het is wel belangrijk dat ouders en artsen dan absoluut zeker zijn van hun zaak omdat de voorgestelde wettelijke regulering, anders dan nu het geval is, het kind, of de latere volwassene, in staat stelt geruime tijd na zo’n behandeling een klacht in te dienen.

Op dit moment meten overheid en gezondheidswerkers met drie maten die wetenschappelijk, ethisch en juridisch onverenigbaar zijn:

  • zelfs de allerlichtste vorm van meisjesbesnijdenis (een ‘speldenprik’) is wettelijk verboden,
  • trans kinderen kunnen pas bij de eerste tekenen van de lichamelijke puberteit starten met puberteitsremmers, en moeten wachten tot zij 18 zijn geworden voordat hun lichaam chirurgisch kan worden aangepast,
  • nnmb’s zijn echter toegestaan vanaf de geboorte.

Het is opmerkelijk dat is deze drie situaties verschillend wordt omgegaan met proxy consent door de ouders:

  • meisjesbesnijdenis mag nooit, ongeacht of de ouders proxy consent willen geven,
  • operaties bij trans kinderen mogen niet op jonge leeftijd, zelfs niet als de ouders proxy consent willen geven, en
  • nnmb’s zijn in Nederland toegestaan vanaf de geboorte, op voorwaarde dat de ouders proxy consent geven.

De situatie dat nnmb’s toegestaan zijn als ouders proxy consent geven, is al bekritiseerd door tal van organisaties en instanties.

Deze publicatie biedt misschien de mogelijkheid de ‘maat’ voor intersekse en trans gedeeltelijk gelijk te trekken door uit te gaan van gelijke leeftijdsgrenzen. Het is de vraag of dat politiek haalbaar is, maar vanuit een mensenrechtenperspectief zou het een logische oplossing zijn.

Voor u ligt een uitgebreid en gedetailleerd rapport waarin met argumenten onderbouwd betoogd wordt dat:

Wetgeving die de mensenrechten van intersekse mensen moet beschermen, is lang tegengehouden op basis van niet-wetenschappelijke en oneigenlijke argumenten. Veel van die argumenten zijn gebaseerd op de misvattingen die in deze publicatie worden weerlegd.

Op basis van deze situatie willen wij het volgende aanbevelen:

  1. Bescherm en veranker het recht op lichamelijke integriteit en het recht op zelfbeschikking van intersekse mensen door geslachtsbevestigende behandelingen op te nemen in een wettelijke regulering geslachtsbevestigende behandelingen intersekse personen, verder aangeduid met Wettelijke Regulering, waar­in nnmb’s als mishandeling worden beschouwd. Zie Misvattingen over intersekse172172: Ernstige schendingen van mensenrechten horen in het strafrecht.Het is een misvatting dat nnmb’s niet in het strafrecht thuishoren. voor een beknopte uiteenzetting waarom de Wettelijke Regulering onder het strafrecht hoort.
  2. Gebruik de wetgeving tegen meisjesbesnijdenis als uitgangspunt voor deze wettelijke bescherming, met dit verschil dat geslachtsbevestigende behandelingen vanaf een bepaalde leeftijd6In hoofdstuk152152: NNID vraagt een wettelijke regulering van geslachtsbevestigende behandelingen voor intersekse personen, geen algemeen verbod op geslachtsbevestigende behandelingen.Het is een misvatting dat de interseksebeweging een verbod wil op normaliserende behandelingen. wordt ingegaan op wat wordt verstaan onder ‘bepaalde leeftijd’. Kort samengevat wordt daar gezegd dat hormonale behandelingen, inclusief puberteitsremmers, vanaf 12 jaar zijn toegestaan en chirurgische behandelingen vanaf 16 jaar. In beide gevallen moet het mogelijk zijn om bij kinderen waarvan het aannemelijk is dat zij de gevolgen van hun beslissing kunnen overzien, maximaal vier jaar af te wijken van de minimumleeftijd (dus 8, respectievelijk 12 jaar). Om druk vanuit de maatschappij, ouders of zorgprofessionals te voorkomen, geldt voor kinderen jonger dan 16 jaar dat zij in hun beslissing begeleid worden door een psycholoog die geen deel uitmaakt van het multidisciplinair team dat een eventuele medische behandeling zal uitvoeren. toegestaan zijn. Dit betekent dat in de Wettelijke Regulering:

a. nnmb’s op basis van Art. 300 tot en met 303 Sr. worden bestraft als mishandeling, bij voorkeur volgens Art. 303 Sr. als zware mishandeling met voorbedachte rade en met voor de dader een maximale gevangenisstraf van 12 jaar of een geldboete van maximaal € 87.000,-,

b. daderschap niet beperkt is tot wie een nnmb daadwerkelijk uitvoert, maar op basis van Art. 48 Sr. ook medeplichtigen, en volgens Art. 47 Sr. ook medeplegers gestraft kunnen worden,

c. communicatie in het algemeen, of met de ouders, die aanzet tot nnmb’s, volgens Art. 45 en Art. 46 Sr. wordt beschouwd als voorbereiding van, of als poging tot, zware mishandeling met voorbedachte rade,

d. uitvoering van een nnmb in het buitenland strafbaar is, dit via een formulering als in Art. 7, lid 2, sub d, Sr,

e. verjaring zoals nu al is vastgelegd voor meisjesbesnijdenis in Art. 71, lid 2, Sr,

f. geslachtsbevestigende behandelingen toegestaan zijn vanaf het moment dat de intersekse persoon zelf vrije en volledig geïnformeerde toestemming kan geven.

Zie hoofdstuk152152: NNID vraagt een wettelijke regulering van geslachtsbevestigende behandelingen voor intersekse personen, geen algemeen verbod op geslachtsbevestigende behandelingen.Het is een misvatting dat de interseksebeweging een verbod wil op normaliserende behandelingen. voor een meer gedetailleerde uitwerking van de punten a-f.

  1. Zorg voor handhaving en vervolging van daders.
  2. Voer de discussie over de Wettelijke Regulering op basis van onderbouwde argumenten en voorkóm zo dat eindeloos gediscussieerd wordt in een schijnbaar feitenvrije ruimte.
  3. Op basis van de uitleg van internationale verdragen, is het aan te bevelen leeftijdsgrenzen voor de medische behandeling van intersekse personen en trans personen gelijk te trekken.
  4. Maak werk van reconciliatie van gezondheidswerkers, intersekse mensen en de Nederlandse Staat. In het verleden is over en weer met woorden gestreden omdat argumenten leken te ontbreken.3333: Gezondheidswerkers en intersekse personen moeten elkaar respecteren, ongeacht hun eigen visie.Het is een misvatting dat intersekseactivisten boze, teleurgestelde mensen zijn (en artsen snijgrage gekken).3434: Intersekse mensen moeten hun ervaringen kunnen delen.Het is een misvatting dat nu alleen de mensen die zich ernstig beschadigd voelen van zich laten horen. Het is in het belang van alle betrokkenen dat kan worden samengewerkt aan gezondheidszorg die wél noodzakelijk is. Excuses van de staat zouden hierbij helpen.

De voorgestelde strafmaat klinkt ongetwijfeld zwaar terwijl de grens tussen medisch noodzakelijk en medisch niet-noodzakelijk vaag lijkt. Beide ideeën zijn onjuist. Op dit moment geldt, samengevat, al de volgende wetgeving:

  • Een BIG-geregistreerde gezondheidswerker die, zoals artikel 96 Wet BIG dat beschrijft, ‘buiten noodzaak benadeling, of een aanmerkelijke kans op benadeling, van de gezondheid van een ander veroorzaakt’, kan worden bestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste twee jaar of een geldboete van de vierde categorie.
  • Daarnaast kan een gezondheidswerker die op basis van art. 301 tot en met 303 Sr. is veroordeeld voor mishandeling volgens art. 98a van de Wet BIG, worden ontzet van het recht om één of meer beroepen in de gezondheidszorg uit te oefenen.
  • Opzettelijke benadeling van de gezondheid is gelijkgesteld met mishandeling, zoals bedoeld volgens Art. 300 Sr. Volgens Noyon, Langemeijer en Remmelink in hun publicatie Het Wetboek van Strafrecht,7Online publicatie, alleen toegankelijk tegen betaling: https://shop.wolterskluwer.nl/Wetboek-van-Strafrecht-sNPWBVSTRE/ , art. 300, aantekening 3, is er geen verschil tussen de opzettelijke benadeling van de gezondheid en de mishandeling. Onder ‘mishandeling’ in de zin van art. 300 Sr, moet niet alleen worden verstaan het aan een ander toebrengen van lichamelijk letsel of pijn, zonder dat daarvoor een rechtvaardigingsgrond bestaat, maar onder omstandigheden ook het bij een ander teweegbrengen van min of meer hevige onlust veroorzakende gewaarwording in of aan het lichaam.
    8HR 9 september 2014, ECLI:NL:HR:2014:2677 https://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:HR:2014:2677

De strafmaat in dit voorstel is in overeenstemming met de bovengenoemde wetten. Om te voorkomen dat alleen gezondheidswerkers als dader worden beschouwd en om te expliciteren dat niet-noodzakelijke medische ingrepen bij intersekse kinderen verboden zijn, is het noodzakelijk aansluiting te zoeken bij de inhoud van het wettelijke verbod op meisjesbesnijdenis.

Wat betreft de zogenaamd ‘vage grens’ tussen noodzakelijke en niet-noodzakelijke behandelingen geeft de Brussels Collaboration on Bodily Integrity goede richtlijnen5454: Argumenten van anderen dan de patiënt zelf mogen niet leiden tot een geslachtsbevestigende behandeling.Het is een misvatting dat jong opereren grote voordelen heeft (en andere argumenten voor vroege chirurgie).. Hiermee wordt aan gezondheidswerkers net als bij, bijvoorbeeld, euthanasie en abortus, voldoende duidelijkheid verschaft over wat strafbaar is en wat niet.

Miriam van der Have

Nijmegen, 1 augustus 2023

Vanwege de leesbaarheid wordt verder in dit document ‘wettelijke regulering geslachtsbevestigende behandelingen intersekse personen’ verkort tot ‘Wettelijke Regulering’

Standpunt NNID

Wettelijke Regulering NU

Na zeventig jaar nnmb’s en ruim twintig jaar vruchteloos overleg met gezondheidswerkers is het tijd dat de overheid ingrijpt en nnmb’s in het strafrecht onderbrengt, zoals ook gevraagd door het VN-comité tegen Foltering.

Wat mensen zeggen


  • Zeer ernstige mensenrechten schendingen
    Helaas is de mythe dat alle mensen tot een van de twee verschillende en gescheiden geslachten behoren diepgeworteld en draagt deze bij aan het stigma en zelfs taboe dat rust op intersekse.
    Dit heeft te maken met de zeer ernstige mensenrechtenschendingen die u hier vandaag bespreekt. Deze omvatten medisch onnodige operaties en andere invasieve behandelingen van intersekse baby’s en -kinderen; infanticide van intersekse baby’s; en wijdverspreide en levenslange discriminatie, inclusief in onderwijs, tewerkstelling, gezondheid, sport, toegang tot openbare diensten, geboorteregistratie en het verkrijgen van identiteitsdocumenten.
    Zulke schendingen worden zelden besproken en nog minder onderzocht of vervolgd. Het resultaat is straffeloosheid voor de daders, gebrek aan genoegdoening voor de slachtoffers en een voortdurende cyclus van onwetendheid en misbruik.a
    — Zeid Ra’ad Al Hussein (VN-Hogecommissaris voor de rechten van de mens) – 2015

  • Verbod onnodige medische of chirurgische behandelingen
    Op basis van internationale wetgeving en normen op het gebied van mensenrechten dienen Staten onnodige medische of chirurgische behandelingen tijdens de zuigelingen- of peuterjaren te verbieden teneinde de lichamelijke integriteit, autonomie en zelfbeschikking van de betrokken kinderen te waarborgen.b
    — Dainius Pūras (VN-Speciale rapporteur voor gezondheid) – 2015

  • De techniek die we nu gebruiken is veilig
    De techniek die we nu gebruiken is veilig. Bij een operatie blijf ik uit de buurt van de zenuwen, de bloedvaten en de glans van de clitoris en ik werk met een loepbril zodat ik het goed kan zien. Bij alle vrouwen is de clitoris anatomisch precies hetzelfde als de penis bij de mannen, alleen kleiner. Precies op dezelfde plek lopen de zenuwen. Ik opereer heel veel plassers vanwege hypospadie. Dus ik weet precies waar die vaten en zenuwen lopen. Ik doe het minst aan de glans. Ik verkort alleen de lengte en ik haal een deel van het erectiemechanisme uit de schacht weg en onderbind de vaten er naartoe.c
    — Barbara Kortmann, kinderuroloog – z.d.

  • Verminderde functie is op zich niet zo heel gek
    En als je kijkt naar de seksuele functie van vrouwen met AGS is dat… een aantal studies laten dan een wat verminderde functie zien, wat op zich ook niet zo heel gek is als je bedenkt dat een heel aantal van deze vrouwen een clitorisreductieplastiek hebben gehad en een plastiek van de ingang van de vagina. Waarbij er ook wat verminderd gevoel in de clitoris wordt gemeten… bemoeilijkte vaginale penetratie en dat ze minder aan vaginale seks doen.d
    — Barbara Kortmann, kinderuroloog – 2019

  • Ik kan niet toveren
    Ik zeg het, ik kan niet toveren. Ik kan wel opereren maar ik maak niet volstrekt normale penissen, niet een volstrekt normale plasbuis. Dus de wens van ouders dat hun kind een even normaal piemeltje heeft als andere jongens, daar kan ik niet aan voldoen.e
    — Barbara Kortmann, kinderuroloog – 2019

  • Daders vervolgen en genoegdoening voor slachtoffers
    De Staat die partij is dient:

    (a) de wetgevende, bestuurlijke en andere maatregelen te nemen die nodig zijn om respect voor de fysieke integriteit en autonomie van intersekse personen te waarborgen en om te verzekeren dat niemand tijdens de kindertijd wordt onderworpen aan niet-urgente medische of chirurgische ingrepen om het geslacht van het kind te bepalen zonder zijn of haar geïnformeerde toestemming;
    […]
    (d) onderzoek te doen naar gevallen van chirurgische ingrepen of andere medische procedures die zijn uitgevoerd op intersekse personen zonder daadwerkelijke toestemming en de daders te vervolgen en, indien verantwoordelijk bevonden, te straffen. Zij moet er ook voor zorgen dat de slachtoffers genoegdoening krijgen, met inbegrip van adequate compensatie.f
    — VN-Comité tegen Foltering – 2018

  • Verbieden
    Het Comité beveelt de Staat die Partij is aan:

    (a)Het uitvoeren van onnodige medische of chirurgische behandelingen op intersekse kinderen te verbieden wanneer deze procedures veilig kunnen worden uitgesteld totdat kinderen in staat zijn hun geïnformeerde toestemming te geven en genoegdoening te bieden aan kinderen die onnodige behandelingen hebben ondergaan;
    (b) adequate sociale, medische en psychologische diensten, counseling en steun te bieden aan intersekse kinderen en hun families.g
    — VN-Kindercomité – 2022

  • Nederland is het niet eens met het Comité tegen Foltering
    Nederland deelt de aanbevelingen van het VN-Comité [tegen Foltering] over intersekse/DSD niet geheel, omdat deze erg stellig zijn en naar mijn mening niet altijd recht doen aan de inzet van de zorgprofessionals, die bijvoorbeeld werken in de zes gespecialiseerde DSD-centra (DSD = Disorders/Differences in Seks (sic) Development).h
    — Minister Bruno Bruins – 2019

  • Ik heb ook gezegd dat ik het niet wilde
    Daarna [na allemaal lichamelijke onderzoeken] hebben ze een kijkoperatie bij me uitgevoerd tegen mijn wil. Ik heb ook gezegd dat ik het niet wilde. Ik heb in het ziekenhuis de dag van de operatie gezegd dat ik het niet wilde, maar het was al te laat. En dat heb ik als heel erg traumatisch ervaren, want ik wist ook niet precies wat ze…gewoon de gedachte dat ze allemaal met mijn lichaam hebben kunnen doen, terwijl ik niet wakker was, dat er allemaal artsen tussen mijn benen zaten te kijken en ook daarna dat ik pijn had tussen mijn benen, alleen maar omdat ze zo nodig dus operatie wilden gaan voorbereiden die ik zelf niet eens echt wilde of zelf niet om gevraagd had. Het was meer omdat zij dat heel graag wilden. Ik heb dan nu eigenlijk na heel veel therapie ook dat ik zeg dat dat eigenlijk een aanranding-/ verkrachtingservaring is geweest. Ik zeg niet dat zij mij verkracht hebben, want het waren artsen, maar zo heb ik dat wel ervaren.i
    — Azra (36 jaar) – 2023

  1. Zeid Ra’ad Al Hussein. Opening remarks by Zeid Ra’ad Al Hussein, United Nations High Commissioner for Human Rights at the Expert meeting on ending human rights violations against intersex persons,  [Press release]. United Nations; 2015 [bewerkt 16 sept 2015; geraadpleegd 19 sept 2015]. URL: http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=16431&LangID=E#sthash.TTMfNnJr.dpuf
  2. Pūras D. Report of the Special Rapporteur on the right of everyone to the enjoyment of the highest attainable standard of physical and mental health. United Nations, General Assembly, 30 juli 2015. Rapport Nr. A/70/213.
  3. Cyberpoli – Intersekse en DSD. We opereren alleen een kind met DSD als het hele team, samen met ouders en kind, besloten heeft dat we daar goed aan doen,  Amsterdam: Artsen voor Kinderen; N.D. [geraadpleegd 9 juni 2023]. URL: https://www.cyberpoli.nl/dsd/interviews/intvw_barbarakortman.
  4. Kortmann B. Genitale chirurgie bij DSD. “Ik kan niet toveren” (Transcript presentatie).  NVVS Najaarscongress 2019: Geslachtsvaratie en Seksualiteit: voorbij het binaire denken; 29 November 2019; De Reehorst, Ede: Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie; 2019
  5. Kortmann B. Genitale chirurgie bij DSD. “Ik kan niet toveren” (Transcript presentatie).  NVVS Najaarscongress 2019: Geslachtsvaratie en Seksualiteit: voorbij het binaire denken; 29 November 2019; De Reehorst, Ede: Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie; 2019
  6. Committee against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment. Concluding observations on the seventh periodic report of the Netherlands*. CAT/C/NLD/CO/7. United Nations, 18 december 2018
  7. Committee on the Rights of the Child. Concluding observations on the the combined fifth and sixth periodic reports of the Netherlands*. CRC/V/NLD/CO/5-6. United Nations, 11 february 2022.
  8. Bruins BJ. Tweede Kamer der Staten Generaal – Aanhangsel van de Handelingen, Vergaderjaar 2018-2019, nr 2281. Ministerie  Volksgezondheid, Welzijn en Sport – Medische Zorg. Den Haag, Nederland, 2019.
  9. Cense M, Marinus MA. Als seks(e) niet vanzelfsprekend is: Een levensloopperspectief op de relationele en seksuele ontwikkeling van jonge intersekse personen. Nijmegen/Utrecht: Rurtgers / Stichting NNID, 16 februari 2023 2023. Rapport Nr. NNID Onderzoek 2023-01. ISBN 9789493106062

Letterlijk citaat mensenrechtenparadigma
Letterlijk citaat Medisch paradigma
Uitspraak/aanbeveling/citaat mensenrechten institutie of – authoriteit
Citaat van boek  of (peer-reviewed) artikel, niet aan één auteur toe te wijzen,
ongeacht het paradigma

  1. van der have MJ, van Heesch MA. Intersex, a post-medicine definition [Powerpoint Slides]. WPATH 24th Scientific Symposium. Amsterdam, the Netherlands,2016.
  2. Sagan C. The Demon-Hounted World: Science as a Candle in the Dark. London, UK: Headline; 1997. ISBN: 0-7472-5156-8

[Redactie: 8/2023] [Redactie]

Klik hier voor het menu

VORIGE (173)
MENU
VOLGENDE (Inhoud)

Laatst gewijzigd op 27 oktober 2024 door Miriam van der Have

Misvattingen over intersekse

Op weg naar wettelijke regulering geslachtsbevestigende behandelingen intersekse personen

Versie twee van de publicatie Misvattingen over intersekse, weerlegt met wetenschappelijke onderbouwing, honder-twee-en-zeventig oneigenlijke argumenten tegen de door NNID gevraagde wettelijke regulering geslachtsbevestigende behandelingen intersekse personen via het strafrecht. Kortweg, de Wettelijke Regulering. De oneigenlijke argumenten die uitstelbare behandelingen, die zonder de vrije en volledig geïnformeerde toestemming van het kind, straffeloos mogelijk maken, worden stuk voor stuk afgepeld totdat we bij de kern van de zaak komen. De Nederlandse wetgever heeft al meer dan zeventig jaar gefaald intersekse kinderen te beschermen. Die fout herstellen vraagt stevig ingrijpen.

Intersekse

Intersekse is geen derde geslacht. Intersekse is ook geen derde groep tussen ‘man’ en ‘vrouw’. De meeste intersekse mensen identificeren zich als man óf vrouw. Zij zijn ook niet herkenbaar als zijnde intersekse omdat zij deel uitmaken van de natuurlijke variatie die alle mensen kenmerkt. Intersekse gaat niet zozeer over het geslacht van mensen, zelfs niet over de genderidentiteit, maar over de ervaring van het slechts onder medische voorwaarden toegelaten worden tot de categorieën man en vrouw. Dit wordt de doorleefde ervaring van intersekse mensen genoemd en is een belangrijk onderdeel van de definitie van intersekse :

Intersekse is de doorleefde ervaring van de sociaal-culturele gevolgen van het geboren worden met een lichaam dat niet past binnen de normatieve sociale constructie van man en vrouw

Dat betekent dat intersekse ook van belang is voor mensen bij wie het geslacht al bij, of voor, de geboorte correct wordt vastgesteld. Door medische technologie als NIPT, PGD, cfDNA en zeer vroege echografie, is er een grote kans dat zwangerschappen bij chromosoomvariaties op advies van gezondheidswerkers of angst bij ouders onnodig worden afgebroken.

Per saldo, zo zeggen deskundigen, worden minstens veertien in Europese en internationale verdragen vastgelegde rechten van intersekse mensen geschonden.

NNMB’s

De internationale interseksegemeenschap zet zich al sinds midden jaren negentie-negentig in voor het beëindigen van non-consensuele niet-noodzakelijke medische behandelingen die nog steeds worden uitgevoerd op intersekse kinderen. Niet-noodzakelijk omdat de behandelingen kunnen worden uitgesteld zonder dat de gezondheid van het kind in gevaar komt. Non-consensueel omdat bij niet-noodzakelijke medische behandelingen gewacht moet worden tot het kind oud genoeg is om zelf toestemming te geven. Verder wordt in deze publicatie gesproken over nnmb’s. Zie bijlage A van Misvattingen over intersekse voor de definitie van dit acroniem.

Is het nu tijd voor zo’n verbod? De Verenigde Naties, de Raad van Europa, en het Europees Parlement zijn voor een verbod. In Nederland hadden tien politieke partijen, samen 109 zetels in de Tweede Kamer, in het Regenboogstembusakkoord eveneens gezegd voor een verbod op nnmb’s te zijn. Ook het inmiddels demissionaire kabinet Rutte vier had aangegeven het Regenboogstembusakkoord te volgen. Maar er is ook tegenstand: na de verkiezingen van twintig-drie-en-twintig zijn er nog maar vijf-en-zeventig kamerleden die zich nadrukkelijk hebben uitgesproken voor de bescherming van intersekse kinderen.

Vrijwel altijd is die tegenstand gebaseerd op misvattingen over intersekse. In deze publicatie worden honder-twee-en-zeventig van die misvattingen besproken, en gelinkt aan een voorstel voor de wettelijke regulering van geslachtsbevestigende behandelingen voor intersekse personen via het strafrecht. Dit voorstel is opgenomen in Misvattingen over intersekse, hoofdstuk honderd-twee-en-vijftig. Waarom niet met dat hoofdstuk wordt begonnen (of geëindigd) heeft te maken met die honderd-een-en-zeventig andere misvattingen, ze zijn vaak niet los van elkaar te zien.

Het voorstel voor de wettelijke regulering geslachtsbevestigende behandelingen intersekse personen via het strafrecht, staat beschreven in hoofdstuk honderd-twee-en-vijftig.

Toch vraagt NNID geen verbod, maar een wettelijke regulering

In de politiek en ook door gezondheidswerkers wordt vaak het woord ‘verbod’ gebruikt. Maar dat is niet wat NNID vraagt; noodzakelijke genitale operaties blijven gewoon mogelijk en geslachtsbevestigende behandelingen blijven mogelijk vanaf het moment dat het kind oud genoeg is om daar zelf vrije en volledig geïnformeerde toestemming voor te geven. En zelfs voor die tijd hebben artsen en ouders het recht en de mogelijkheid om te beslissen tot een geslachtsbevestigende behandeling als naar de mening van experts (waaronder een onafhankelijke psycholoog) en in overleg met het kind, zo’n behandeling in het belang van het kind niet uitgesteld kan worden. Het is wel belangrijk dat ouders en artsen dan absoluut zeker zijn van hun zaak omdat de voorgestelde wettelijke regulering, anders dan nu het geval is, het kind, of de latere volwassene, in staat stelt geruime tijd na zo’n behandeling een klacht in te dienen.

Meten met verschillende maten

Op dit moment meten overheid en gezondheidswerkers met drie maten die wetenschappelijk, ethisch en juridisch onverenigbaar zijn:

  • zelfs de allerlichtste vorm van meisjesbesnijdenis, een ‘speldenprik’, is wettelijk verboden,
  • trans kinderen kunnen pas bij de eerste tekenen van de lichamelijke puberteit starten met puberteitsremmers, en moeten wachten tot zij 18 zijn geworden voordat hun lichaam chirurgisch kan worden aangepast,
  • nnmb’s zijn echter toegestaan vanaf de geboorte.

Het is opmerkelijk dat in deze drie situaties verschillend wordt omgegaan met proxy consent door de ouders. A) meisjesbesnijdenis mag nooit, ongeacht of de ouders proxy consent willen geven, B) operaties bij trans kinderen mogen niet op jonge leeftijd, zelfs niet als de ouders proxy consent willen geven, en C) nnmb’s zijn in Nederland toegestaan vanaf de geboorte, op voorwaarde dat de ouders proxy consent geven.

De situatie dat nnmb’s toegestaan zijn, als ouders proxy consent geven, is al bekritiseerd door tal van organisaties en instanties.

Deze publicatie biedt misschien de mogelijkheid de ‘maat’ voor intersekse en trans gedeeltelijk gelijk te trekken door uit te gaan van gelijke leeftijdsgrenzen. Het is de vraag of dat politiek haalbaar is, maar vanuit een mensenrechtenperspectief zou het een logische oplossing zijn.

Direct naar argumenten in deze publicatie

Voor u ligt een uitgebreid en gedetailleerd rapport waarin, met argumenten onderbouwd betoogd wordt,

  • dat intersekse mensen bestaan,
  • dat de rechten van intersekse mensen 70 jaar lang op institutionele schaal zijn geschonden zonder dat iemand heeft ingegrepen,
  • dat gezondheidswerkers en wetenschappers gedurende die tijd niet overtuigend en op wetenschappelijke wijze het nut of de noodzaak van nnmb’s hebben aangetoond,
  • dat gezondheidswerkers niet in staat zijn beloofde of impliciet beloofde resultaten te bereiken,
  • dat deze behandelingen gebaseerd zijn op onjuiste argumenten en schadelijk zijn,
  • dat nnmb’s nog steeds in Nederland worden uitgevoerd,
  • dat de overheid de daders de hand boven het hoofd houdt, waardoor sprake is van systemische en institutionele mensenrechtenschendingen,
  • dat na ruim twintig jaar overleg met gezondheidswerkers sprake is van een sterke standplaatsgebondenheid onder vrijwel alle belanghebbenden,
  • dat het steeds duidelijker wordt dat de Nederlandse wetgeving, in het bijzonder de wetgeving over proxy consent, in relatie tot de rechten van het kind op een open toekomst, op lichamelijke integriteit, en op zelfbeschikking, in strijd is met het internationaal en supranationaal recht; het recht dat de Nederlandse wet aan ouders geeft via de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) is in strijd met een absoluut grondrecht,
  • dat het voor intersekse mensen in de praktijk onmogelijk is een klacht in te dienen,
  • day het daarom noodzakelijk is intersekse mensen te beschermen via een wettelijke regulering geslachtsbevestigende behandelingen intersekse personen, waarmee nnmb’s op eenzelfde wijze worden opgenomen in het strafrecht als meisjesbesnijdenis.

Wetgeving die de mensenrechten van intersekse mensen moet beschermen, is lang tegengehouden op basis van niet-wetenschappelijke en oneigenlijke argumenten. Veel van die argumenten zijn gebaseerd op de misvattingen die in deze publicatie worden weerlegd.

Aanbevelingen in deze publicatie

Op basis van deze situatie willen wij het volgende aanbevelen:

  1. Bescherm en veranker het recht op lichamelijke integriteit en het recht op zelfbeschikking van intersekse mensen door geslachtsbevestigende behandelingen op te nemen in een wettelijke regulering geslachtsbevestigende behandelingen intersekse personen, verder aangeduid met Wettelijke Regulering, waar­in nnmb’s als mishandeling worden beschouwd. Zie Misvattingen over intersekse hoofdstuk honderd-twee-en-zeventig voor een beknopte uiteenzetting waarom de Wettelijke Regulering onder het strafrecht hoort.
  2. Gebruik de wetgeving tegen meisjesbesnijdenis als uitgangspunt voor deze wettelijke bescherming, met dit verschil dat geslachtsbevestigende behandelingen vanaf een bepaalde leeftijd toegestaan zijn. Dit betekent dat in de Wettelijke Regulering:

a. nnmb’s op basis van Artikel driehonderd tot en met driehonderd-en-drie Wetboek van Strafrecht worden bestraft als mishandeling, bij voorkeur volgens atikel driehonderd-en-drie wetboek van strafrecht als zware mishandeling met voorbedachte rade en met voor de dader een maximale gevangenisstraf van twaalf jaar of een geldboete van maximaal zeven-en-tachtig-duizend euro,

b. daderschap niet beperkt is tot wie een nnmb daadwerkelijk uitvoert, maar op basis van artikel acht-en-veertig wetboek van strafrecht ook medeplichtigen, en volgens artikel zeven-en-veertig wetboek van strafrecht ook medeplegers gestraft kunnen worden,

c. communicatie in het algemeen, of met de ouders, die aanzet tot nnmb’s, volgens artikel vijf-en-veertig en artikel zes-en-veertig wetboek van strafrecht wordt beschouwd als voorbereiding van, of als poging tot, zware mishandeling met voorbedachte rade,

d. uitvoering van een nnmb in het buitenland strafbaar is, dit via een formulering als in artikel zeven, lid twee, sub d wetboek an strafrecht,

e. verjaring zoals nu al is vastgelegd voor meisjesbesnijdenis in artikel een-en-zeventig, lid twee,wetboek van strafrecht,

f. geslachtsbevestigende behandelingen toegestaan zijn vanaf het moment dat de intersekse persoon zelf vrije en volledig geïnformeerde toestemming kan geven.

Zie de publicatie Misvattingen over intersekse hoofdstuk honderd-twee-en-vijftig voor een meer gedetailleerde uitwerking van de punten a tot en met f.

  1. Zorg voor handhaving en vervolging van daders.
  2. Voer de discussie over de Wettelijke Regulering op basis van onderbouwde argumenten en voorkóm zo dat eindeloos gediscussieerd wordt in een schijnbaar feitenvrije ruimte.
  3. Op basis van de uitleg van internationale verdragen, is het aan te bevelen leeftijdsgrenzen voor de medische behandeling van intersekse personen en trans personen gelijk te trekken.
  4. Maak werk van reconciliatie van gezondheidswerkers, intersekse mensen en de Nederlandse Staat. In het verleden is over en weer met woorden gestreden omdat argumenten leken te ontbreken. Het is in het belang van alle betrokkenen dat kan worden samengewerkt aan gezondheidszorg die wél noodzakelijk is. Excuses van de staat zouden hierbij helpen.

Over de voorgestelde strafmaat

De voorgestelde strafmaat klinkt ongetwijfeld zwaar terwijl de grens tussen medisch noodzakelijk en medisch niet-noodzakelijk vaag lijkt. Beide ideeën zijn onjuist. Op dit moment geldt, samengevat, al de volgende wetgeving:

  • Een BIG-geregistreerde gezondheidswerker die, zoals artikel zes-en-negentig Wet BIG dat beschrijft, ‘buiten noodzaak benadeling, of een aanmerkelijke kans op benadeling, van de gezondheid van een ander veroorzaakt’, kan worden bestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste twee jaar of een geldboete van de vierde categorie.
  • Daarnaast kan een gezondheidswerker die op basis van artikel driehonderd-en-een tot en met driehonderd-en-drie Wetboek van Strafrecht is veroordeeld voor mishandeling volgens artikel acht-en-negentig a van de Wet BIG, worden ontzet van het recht om één of meer beroepen in de gezondheidszorg uit te oefenen.
  • Opzettelijke benadeling van de gezondheid is gelijkgesteld met mishandeling, zoals bedoeld volgens artikel driehonderd wetboek van Strafrecht. Volgens <lang xml:lang=”fr-FR”>Noyon</lang>, Langemeijer en Remmelink, in hun publicatie Het Wetboek van Strafrecht, artikel drie-honderd aantekening drie, is er geen verschil tussen de opzettelijke benadeling van de gezondheid en de mishandeling. Onder ‘mishandeling’ in de zin van artikel driehonderd wetboek van Strafrecht , moet niet alleen worden verstaan het aan een ander toebrengen van lichamelijk letsel of pijn, zonder dat daarvoor een rechtvaardigingsgrond bestaat, maar onder omstandigheden ook het bij een ander teweegbrengen van min of meer hevige onlust veroorzakende gewaarwording in of aan het lichaam.

De strafmaat in dit voorstel is in overeenstemming met de bovengenoemde wetten. Om te voorkomen dat alleen gezondheidswerkers als dader worden beschouwd en om te expliciteren dat niet-noodzakelijke medische ingrepen bij intersekse kinderen verboden zijn, is het noodzakelijk aansluiting te zoeken bij de inhoud van het wettelijke verbod op meisjesbesnijdenis.

Wat betreft de zogenaamd ‘vage grens’ tussen noodzakelijke en niet-noodzakelijke behandelingen geeft de Brussels Collaboration on Bodily Integrity goede richtlijnen. Hiermee wordt aan gezondheidswerkers net als bij, bijvoorbeeld, euthanasie en abortus, voldoende duidelijkheid verschaft over wat strafbaar is en wat niet.

Miriam van der Have.

Nijmegen, 1 augustus 2023.

Vanwege de leesbaarheid wordt verder in dit document ‘wettelijke regulering geslachtsbevestigende behandelingen intersekse personen’, verkort tot ‘Wettelijke Regulering’.