
Raad van Europa, Straatsburg. Beeld: Ellen Wuibaux
Raad van Europa: aanbevelingen en resoluties
De Raad van Europa heeft zich met twee resoluties en een rapport van de Commissaris voor de Mensenrechten duidelijk uitgesproken voor de bescherming van de rechten van intersekse personen.
De Raad van Europa
47 landen1Lidstaten: Albanië, Andorra, Armenië, Azerbeidzjan, België, Bosnië en Herzegovina, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Georgië, Griekenland, Hongarije, Ierland, IJsland, Italië, Kroatië, Letland, Liechtenstein, Litouwen, Luxemburg, Malta, Moldavië, Monaco, Montenegro, Nederland, Noord-Macedonië, Noorwegen, Oekraïne, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Rusland, San Marino, Servië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Turkije, Verenigd Koninkrijk, Zweden, Zwitserland.
Waarnemende staten:
Canada, Israël, Japan, Mexico, Vaticaanstad, Verenigde Staten., bijna allemaal gelegen in Europa2De Raad van Europa moet niet worden verward met de Europese Unie:
27 lidstaten: het Verenigd Koninkrijk niet meegerekend: België, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Kroatië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Zweden.
De Europese Unie heeft dezelfde vlag en het zelfde ‘volkslied’ als deRaad van Europa., zijn lid van de Raad van Europa, in het Engels Council of Europe. Deze internationale organisatie beheert ruim 220 verdragen, deelakkoorden, conventies en protocollen die tot doel hebben de democratie, de rechtsstaat, en de mensenrechten in de lidstaten te garanderen. De bekendste conventies van de Raad van Europe zijn misschien wel
- Europees Sociaal Handvest,
- Europees Verdrag ter voorkoming van foltering en onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing,
- Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM).
Dat laatste verdrag is de basis voor het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Hier kan alleen worden geprocedeerd als alle andere (nationale) rechtsmiddelen zijn uitgeput.
De Raad van Europa is gevestigd in Straatsburg (Frankrijk). Daar vergadert de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa (PACE – Parliamentary Assembly of the Council of Europe). De 324 leden worden niet direct gekozen, maar worden gedelegeerd vanuit de nationale parlementen. PACE heeft vooral een ‘monitor-functie’ bij het zichtbaar maken van mensenrechtenschendingen en kan de lidstaten aanbevelingen geven, maar kan de naleving niet afdwingen. De Raad van Europa heeft een eigen Commissaris voor de Mensenrechten die zelfstandig rapportages kan opstellen.
De Raad van Europa en intersekse
Voor de emancipatie van intersekse heeft de Raad van Europa in korte tijd drie belangrijke documenten gepubliceerd:
- 2013: Resolutie 1952 (2013) van de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europe (PACE) over het recht van kinderen op lichamelijke integriteit.
- 2015: Human Rights and Intersex People met daarin de aanbevelingen van de Commissaris voor de Mensenrechten van de Raad van Europa, Nils Muižnieks[5].
- 2017: Resolutie 2191(2117) Parlementaire Vergadering van de Raad van Europe (PACE) over de rechten van intersekse kinderen.
Samen met de aanbevelingen van de Verenigde Naties vormen deze documenten een sterk argument om intersekse te demedicaliseren. Volgens de Europese koepel voor intersekseorganisaties OII-Europe wordt steeds duidelijker dat de huidige medische inzichten tot ernstige schendingen van de mensenrechten leiden. De organisatie wil daarom dat de in de resoluties genoemde maatregelen ook in wetgeving wordt opgenomen.

Resolutie 1952(2013): het recht op lichamelijke integriteit

Marlene Rupprecht. Beeld: fotograaf onbekend/Raad van Europa
In een rapportage voor de Commissie sociale zaken, volksgezondheid en duurzame ontwikkeling zegt PACE-senator Marlene Rupprecht dat de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa vaak de aandacht heeft gevraagd voor geweld tegen kinderen waarvan duidelijk is dat de dader te kwader trouw handelt (seksueel geweld in verschillende contexten, geweld op school, huiselijk geweld, enzovoort). Maar zij constateert ook dat er nooit is gekeken naar de niet-medisch gerechtvaardigde schendingen van de fysieke integriteit van kinderen – schendingen die een langdurige impact kunnen hebben op hun leven. Om die reden heeft zij deze resolutie ingediend.
Lidstaten worden opgeroepen:
- onderzoek te doen naar het aantal niet-noodzakelijke en non-consensuele medische behandelingen en de medische behandeling te heroverwegen vanuit de rechten van het kind,
- bewustwording te bevorderen in de medische sector, scholen, religieuze gemeenschappen, en onder dienstverleners,
- opleidingen te bieden aan medisch en educatief personeel, en eventueel aan religieuze vertegenwoordigers, die aandacht besteden aan de risico’s, en alternatieven voor, bepaalde procedures,
- een openbaar debat op gang te brengen over het recht van kinderen op bescherming tegen schendingen van hun fysieke integriteit volgens de mensenrechtennormen,
- onderzoek te doen naar de specifieke situatie van intersekse mensen,
- ervoor zorgen dat kinderen geen onnodige, cosmetische medische of chirurgische behandelingen ondergaan,
- het recht op lichamelijke integriteit, autonomie, en zelfbeschikking garanderen,
- families met intersekse kinderen goede begeleiding en ondersteuning bieden,
- de interdisciplinaire dialoog tussen vertegenwoordigers uit verschillende beroepsgroepen te bevorderen om heersende tradities die geen rekening houden met de rechten van het kind te overwinnen,
- te werken aan de bewustwording dat kinderen op een voor hen passende wijze betrokken moeten worden bij beslissingen over hun lichamelijke integriteit,
- om bij wet vast te leggen dat bepaalde operaties en praktijken niet mogen worden uitgevoerd voordat een kind oud genoeg is om te worden geraadpleegd.

Human rights and Intersex People

Nils Muižnieks. Beeld: Klara Beck/Raad van Europa
In het rapport Human Rights and Intersex People 2015) heeft de Commissaris voor de Mensenrechten van de Raad van Europa Nils Muižnieks3Muižnieks was Commissaris voor de mensenrechten van 2012 tot 2018. een achttal aanbevelingen gepubliceerd.
- Lidstaten moeten een einde maken aan medisch onnodige “normaliserende” behandeling van intersekse personen, met inbegrip van onomkeerbare genitale chirurgie en sterilisatie, wanneer deze wordt uitgevoerd of toegediend zonder de vrije en volledig geïnformeerde toestemming van de betrokken persoon. Geslachtstoekennende behandeling moet beschikbaar zijn voor intersekse personen op een leeftijd waarop zij hun vrije en volledig geïnformeerde toestemming kunnen geven. Het recht van intersekse personen om geen geslachtstoekennende behandeling te ondergaan moet worden gerespecteerd.
- Intersekse personen en hun familie moeten interdisciplinair advies en ondersteuning krijgen, met inbegrip van peer support. De toegang van intersekse personen tot hun medische dossiers moet worden gewaarborgd.
- Nationale en internationale medische classificaties die variaties in geslachtskenmerken pathologiseren, moeten worden herzien met het oog op het wegnemen van belemmeringen voor het daadwerkelijk genieten van mensenrechten door intersekse personen, met inbegrip van het recht op het hoogst haalbare standaard van gezondheid.
- Lidstaten moeten de erkenning van intersekse personen voor de wet vergemakkelijken door het snel verstrekken van geboorteakten, burgerlijke registratiedocumenten, identiteitspapieren, paspoorten en andere officiële persoonlijke documenten, met inachtneming van het zelfbeschikkingsrecht van intersekse personen. Flexibele procedures moeten in acht worden genomen bij het toewijzen en opnieuw toewijzen van sekse/gender in officiële documenten, waarbij ook moet worden voorzien in de mogelijkheid om geen specifieke mannelijke of vrouwelijke geslachtsmarkering te kiezen. De lidstaten dienen de proportionaliteit van het verplicht stellen van geslachtsregistratie in officiële documenten te overwegen.
- Nationale wetgeving inzake gelijke behandeling en haatdelicten moet worden herzien om ervoor te zorgen dat deze wetgeving intersekse personen beschermt. Geslachtskenmerken moeten worden opgenomen als een specifieke grond in de wetgeving inzake gelijke behandeling en haatdelicten, of ten minste moet de grond van sekse of gender op gezaghebbende wijze worden geïnterpreteerd om geslachtskenmerken op te nemen als verboden grond van discriminatie.
- Nationale mensenrechtenstructuren zoals ombudsmannen, organen voor gelijke behandeling, mensenrechtencommissies en kinderombudsmannen moeten actief contact zoeken met intersekse personen, inclusief kinderen. Zij moeten een duidelijk mandaat krijgen om zich bezig te houden met kwesties die verband houden met intersekse personen en om slachtofferhulp aan hen te verlenen. De toegang van intersekse personen tot de rechter moet worden vergemakkelijkt.
- Lidstaten moeten onderzoek doen naar de situatie en de behoeften op het gebied van de bescherming van de mensenrechten van intersekse personen in verschillende omgevingen. Er is dringend behoefte aan een betere bewustmaking van het publiek en een betere beroepsopleiding over de problemen waarmee intersekse personen worden geconfronteerd. Intersekse personen en organisaties die hen vertegenwoordigen, moeten in staat worden gesteld om actief deel te nemen aan onderzoek naar henzelf en aan de ontwikkeling van maatregelen om hun genot van de mensenrechten te verbeteren.
- Schendingen van de mensenrechten die intersekse personen in het verleden hebben geleden, moeten worden onderzocht, publiekelijk worden erkend en rechtgezet. Ethische en professionele normen, juridische waarborgen en rechterlijke controle moeten worden versterkt om de naleving van de mensenrechten in de toekomst te waarborgen

Resolutie 2191(2017): stop onnodige medische behandeling
De Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa4In het Engels PACE – Parliamentary Assembly of the Council of Europe roept in Resolutie 2191(2017) op een einde te maken aan de non-consensuele onnodige ‘normaliserende’ medische behandeling van intersekse kinderen (PACE 2017).

Piet De Bruyn. Beeld: Sandro Weltin/Raad van Europa
In resolutie 2191 (2017) roept de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa (PACE) de lidstaten op de non-consensuele onnodige ‘normaliserende’ medische behandeling van intersekse personen te verbieden (PACE 2017). Behalve in situaties waarin het leven van een kind onmiddellijk gevaar loopt, moet iedere behandeling die tot doel heeft de geslachtskenmerken van intersekse kinderen te veranderen, worden uitgesteld tot het kind zelf kan beslissen. Verder wordt in de resolutie erkend dat bewustwording bij zowel gezondheidswerkers als de samenleving noodzakelijk is, en worden de lidstaten van de Raad van Europa opgeroepen intersekse personen die slachtoffer zijn van non-consensuele onnodige medische behandelingen een schadevergoeding toe te kennen.
Eerste keer
Het is de eerste keer dat een dergelijke resolutie op zo’n hoog politiek niveau is aangenomen. De rapportage en de resolutie, waar rapporteur Piet De Bruyn een jaar aan heeft gewerkt, was eerder al met algemene stemmen aangenomen door de Commissie voor Gelijkheid en Non-discriminatie van de Raad van Europa.
De resolutie is het logische vervolg op de in 2013 aangenomen resolutie 1952 (2013) over het recht van kinderen op lichamelijke integriteit (PACE 2013) en de in 2015 gepubliceerde aanbevelingen van de Commissaris voor de Mensenrechten van de Raad van Europa, Nils Muižnieks (Agius 2015).
Kort samengevat wordt in de resolutie opgeroepen tot het volgende:
Lidstaten worden opgeroepen om:
- intersekse mensen in staat te stellen op te komen voor het recht op lichamelijke integriteit en lichamelijke autonomie,
- intersekse mensen psychosociale en maatschappelijke hulp te bieden bij het omgaan met de uitdagingen die, ondermeer, voortkomen uit de houding van de maatschappij ten aanzien van intersekse.
- de registratie van sekse zo in te richten dat intersekse mensen daar niet door gehinderd/gediscrimineerd worden,
- discriminatie van intersekse personen op te nemen in antidiscriminatiewetgeving,
- onderzoek te doen naar de situatie en rechten van intersekse mensen,
- zowel professionals als het publiek bewust te maken van de situatie en rechten van intersekse mensen.

Referenties

Beeld: iStock.com/drpnncpp