HOOFDSTUK 7
Worden intersekse personen voldoende beschermd door de wet?
De Algemene wet gelijke behandeling (Awgb) biedt mogelijkheden om discriminatie op grond van geslachtskenmerken tegen te gaan en bevordert daarmee de emancipatie van intersekse personen. Op dit moment ontbreekt specifieke wetgeving die non-consensuele niet-noodzakelijk medische behandelingen (nnmb’s) bij intersekse kinderen verbiedt. Inclusieve terminologie in beleid en regelgeving, zoals de term ‘geslachtskenmerken’, draagt bij aan de zichtbaarheid van en begrip voor seksediversiteit in de samenleving.
7. Worden intersekse personen voldoende beschermd door de wet?
In Nederland is intersekse in zowel het landelijke als lokale beleid nog vrijwel onzichtbaar. Er zijn in de tussentijd wel belangrijke stappen gezet. Zo werd in de aanpassing van de Algemene wet gelijke behandeling (Awgb) duidelijk gemaakt dat mensen niet gediscrimineerd mogen worden op basis van hun geslachtskenmerken.
Ook tekenden de gemeenten Amsterdam, Den Haag, Utrecht, en Nijmegen de Nederlandse Intersekse Verklaring. In 2019 is de Eerste kamer akkoord gegaan met het Initiatiefvoorstel Wet verduidelijking rechtspositie transgender personen en intersekse personen. Het initiatiefwetsvoorstel is een nadere uitwerking en verduidelijking van het begrip ‘geslacht’ zoals dat gebruikt wordt in de Algemene wet gelijke behandeling (Awgb). Het woord intersekse wordt alleen in de titel van de wet gebruikt; verder wordt de meer inclusieve term geslachtskenmerken gebruikt.1Dit betekent dat er geen discussie hoeft te zijn wat intersekse is en wie aan die definitie voldoet.
Bescherming tegen nnmb’s
Op dit moment is er nog geen wetgeving die onnodige medische ingrepen zonder de toestemming van de persoon verbiedt. Dergelijke ingrepen worden ook in Nederland nog steeds uitgevoerd bij intersekse kinderen. De Verenigde Naties, de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa, het Europese Parlement en de Nationaal Coördinator Discriminatie en Racisme hebben daar wel toe opgeroepen. Intersekseorganisaties zetten zich in voor een wettelijk verbod op non-consensuele niet-noodzakelijke medische behandelingen (nnmb ‘s), die zonder consent van de persoon zelf worden uitgevoerd. Zij willen dat voor nnmb’s dezelfde wettelijke regels gaan gelden als voor Vrouwelijke Genitale Verminking, inclusief opname in het strafrecht.
De NNID-publicatie Misvattingen over intersekse is geschreven om misvattingen over de noodzaak en de inhoud van een wettelijke regulering van nnmb’s te ontkrachten. In die publicatie is ook de regulering zoals NNID die voorstelt opgenomen.152152: NNID vraagt een wettelijke regulering van geslachtsbevestigende behandelingen voor intersekse personen, geen algemeen verbod op geslachtsbevestigende behandelingen.Het is een misvatting dat de interseksebeweging een verbod wil op normaliserende behandelingen.
Inclusieve woordkeuze
In wet- en regelgeving verdient ‘geslachtskenmerken’ de voorkeur boven het woord intersekse. Dit is sluit aan bij het gebruik van seksuele oriëntatie voor lhb en gender-identiteit/expressie voor trans. Op die manier is beleid op de gehele samenleving gericht2Dit leidt tot inclusie., inplaats van op de specifieke groepen3Dat zou leiden tot integratie.. Twee voorbeelden van een correct gebruik van de termen ‘geslachtskenmerken’ en ‘intersekse personen’:
- Discriminatie op grond van seksuele oriëntatie, genderidentiteit/expressie of geslachtskenmerken.
- Geweld tegen homoseksuele, lesbische, biseksuele, transgender en intersekse personen.
Standpunt NNID
Titel
Tekst.
Wat mensen zeggen
Kop
‘Citaat’.[a]
— Moeder van een intersekse dochter – 2015
10 keer vraag en antwoord over intersekse is een co-productie van Movisie en Stichting NNID.
Deze publicatie is een update van de uitgaves uit 2016 en 2020.
Auteurs 2024:
Miriam van der Have en Mir Abe Marinus
Auteurs 2020:
Ceronne Kastelein (Movisie), Bente Keulen (NNID), Annelies Tukker (NNID) en Miriam van der Have (NNID)
Auteurs 2016:
Juul van Hoof (Movisie) en Miriam van der Have (NNID)
Met dank aan:
Bouko Bakker (Rutgers), Jeannette van Borselen (Ministerie van OCW) en Margriet van Heesch (UvA)
Deze publicatie is mogelijk gemaakt door financiering van het ministerie van OCW.
Hoofdstuk 7
Worden intersekse personen voldoende beschermd door de wet?
De Algemene wet gelijke behandeling, A-w-g-b), biedt mogelijkheden om discriminatie op grond van geslachtskenmerken tegen te gaan en bevordert daarmee de emancipatie van intersekse personen. Op dit moment ontbreekt specifieke wetgeving die non-consensuele niet-noodzakelijk medische behandelingen (nnmb’s) bij intersekse kinderen verbiedt. Inclusieve terminologie in beleid en regelgeving, zoals de term ‘geslachtskenmerken’, draagt bij aan de zichtbaarheid van en begrip voor seksediversiteit in de samenleving.
7. Worden intersekse personen voldoende beschermd door de wet?
In Nederland is intersekse in zowel het landelijke als lokale beleid nog vrijwel onzichtbaar. Er zijn in de tussentijd wel belangrijke stappen gezet. Zo werd in de aanpassing van de Algemene wet gelijke behandeling, A-w-g-b, duidelijk gemaakt dat mensen niet gediscrimineerd mogen worden op basis van hun geslachtskenmerken.
Ook tekenden de gemeenten Amsterdam, Den Haag, Utrecht, en Nijmegen, de Nederlandse Intersekse Verklaring. In 2019 is de Eerste kamer akkoord gegaan met het initiatief-wetsvoorstel Wet verduidelijking rechtspositie transgender personen en intersekse personen. Het initiatief-wetsvoorstel is een nadere uitwerking en verduidelijking van het begrip ‘geslacht’ zoals dat gebruikt wordt in de Algemene wet gelijke behandeling, A-w-g-b. Het woord intersekse wordt alleen in de titel van de wet gebruikt; verder wordt de meer inclusieve term geslachtskenmerken gebruikt.
Bescherming tegen nnmb’s
Op dit moment is er nog geen wetgeving die onnodige medische ingrepen zonder de toestemming van de persoon verbiedt. Dergelijke ingrepen worden ook in Nederland nog steeds uitgevoerd bij intersekse kinderen. De Verenigde Naties, de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa, het Europese Parlement en de Nationaal Coördinator Discriminatie en Racisme, hebben daar wel toe opgeroepen. Intersekseorganisaties zetten zich in voor een wettelijk verbod op non-consensuele niet-noodzakelijke medische behandelingen (nnmb ‘s), die zonder consent van de persoon zelf worden uitgevoerd. Zij willen dat voor nnmb’s dezelfde wettelijke regels gaan gelden als voor Vrouwelijke Genitale Verminking, inclusief opname in het strafrecht.
De NNID-publicatie Misvattingen over intersekse is geschreven om misvattingen over de noodzaak en de inhoud van een wettelijke regulering van nnmb’s te ontkrachten. In die publicatie is ook de regulering zoals NNID die voorstelt opgenomen.
Inclusieve woordkeuze
In wet- en regelgeving verdient ‘geslachtskenmerken’ de voorkeur boven het woord intersekse. Dit sluit aan bij het gebruik van seksuele oriëntatie voor lhb en gender-identiteit/expressie voor trans. Op die manier is beleid op de gehele samenleving gericht, inplaats van op de specifieke groepen. Twee voorbeelden van een correct gebruik van de termen ‘geslachtskenmerken’ en ‘intersekse personen’:
- Discriminatie op grond van seksuele oriëntatie, genderidentiteit/expressie of geslachtskenmerken.
- Geweld tegen homoseksuele, lesbische, biseksuele, transgender en intersekse personen.
De Nederlandse Intersekse Verklaring
De Nederlandse Intersekse Verklaring is een overeenkomst waarmee gemeenten en organisaties aangeven dat zij zich inzetten voor de emancipatie van intersekse personen en dat seksediversiteit onderdeel is van hun beleid voor inclusie en diversiteit. De focus ligt in eerste instantie op kennisoverdracht en het creëren van draagvlak. De Nederlandse Intersekse Verklaring is een initiatief van NNID, Expertisecentrum seksediversiteit.
Op 22 juni 2020 tekende wethouder Linda Voortman namens de gemeente Utrecht als eerste De Nederlandse Intersekse Verklaring. Met deze ondertekening committeerde Utrecht zich aan afspraken en voornemens. De gemeente zet zich in voor de zichtbaarheid van seksediversiteit en het ontwikkelen van opleiding- en bewustmakings-programma’s die breed ingezet worden in de stad. De gemeente heeft een kritische houding ten opzichte van medicalisering van intersekse. Als gevolg hiervan is er meer ondersteuning van initiatieven van intersekse-emancipatie en aandacht voor de behoeftes van intersekse personen. Inmiddels hebben ook Amsterdam, Den Haag en Nijmegen de Nederlandse Intersekse Verklaring ondertekend.
Zie ook de webpagina: ‘De Nederlandse Intersekse Verklaring’.